هورمون استروژن چیست و چه نقشی در بدن دارد؟ فواید استروژن

استروژن مهمترین هورمون بدن زنان است و بیش از آنچه که فکر کنید بر سلامتی شما اثر دارد. نقش این هورمون چیزی فراتر از قدرت باروری و سلامت جنسی زنان است و حتی بر خلق و خو، قدرت استخوان و سلامت سیستم قلب و عروق شما نیز موثر است.

هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که توسط بدن شما تولید می‌شوند و به عنوان پیام رسان و عامل ارتباطی عمل می‌کنند که به کنترل و هماهنگی عملکرد بدن و پاسخ فرد به محیط کمک می‌کنند. شما غده‌های خاصی در بدن خود دارید که زمانی که توسط مغز شما سیگنال می‌شوند، هورمون را تولید و آزاد می‌کند. همچنین گیرنده‌های ویژه هورمونی در بدن وجود دارند که این پیام‌های شیمیایی را دریافت می‌کنند. (این گیرنده‌ها و هورمون‌ها را به عنوان قفل و کلید در نظر بگیرید.)

هورمون های استروژن گروهی از هورمون‌ها هستند که از ابتدای زندگی یک زن در رشد طبیعی جنسی و توانایی تولید مثل او نقش مهمی دارند. تولید این هورمون‌ها بیشتر توسط تخمدان‌‌ها صورت می‌گیرد. استروژن علاوه بر ویژگی‌های اولیه جنسی، باعث به وجود آمدن ویژگی‌ها ثانویه جنسی نیز می‌شود؛ برای مثال رشد مو در بعضی قسمت‌ها خاص بدن، با بالا رفتن سن و افزایش سطح استروژن فرد شروع می‌شود.

علاوه بر چرخه ماهانه قاعدگی، استروژن بر دستگاه تناسلی، سیستم ادراری، قلب و عروق خونی، استخوان‌ها، سینه‌ها، پوست، مو، غشاهای مخاطی، عضلات لگن و حتی مغز تأثیر می‌گذارد.

انواع استروژن های بدن

در واقع چند نوع استروژن در بدن وجود دارد که مقدار شکل‌های مختلف آن در طول زمان و با توجه به نیاز بدن، کم و زیاد می‌شود.

انواع استروژن

• استرون؛ استرون دومین جایگاه را در متداولترین استروژن‌های بدن دارد و همچنین دارای اثر گذاری ضعیفتری نیز هست. این هورمون استروژن بعد از یائسگی است که در واقع شکل ضعیفتری از استروژن است. در صورت نیاز بدن، استرون قابلیت این را دارد که به شکل‌های دیگری از استروژن نیز دربیاید.
• استرادیول: استرادیول مهمترین استروژن بدن در زمان باروری است است –زمان باروری از بعد از اولین قاعدگی و قبل از شروع یائسگی محاسبه می‌شود-. استرادیول قوی‌ترین تاثیر را بر گیرنده‌های هورمونی خاص استروژن شما دارد.

این شکل از استروژن را هم زنان و هم مردان تولید می‌کنند. استرادیول رایج‌ترین نوع استروژن برای زنان در سال‌های تولید مثل آن‌ها است. مقدار بسیار کم این هورمون احتمال افزایش وزن و ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را در افراد بیشتر می‌کند.

مقدار زیاد استرادیول هم ممکن است منجر به بروز آکنه، از دست دادن میل جنسی، پوکی استخوان، سرطان رحم و سینه و افسردگی شود.

• استریول: از آن ‌جایی که این هورمون به رشد اندازه رحم کمک می‌کند، سطح استریول در دوره بارداری افزایش می‌یابد و بدن را برای زایمان آماده می‌کند. بیشترین سطح از استریول بدن در زمان زایمان و کمی قبل از است.

تاثیر استروژن بر اندام‌ها و احوالات بدن

بخش مهمی از نقش استروژن در عملکرد اندام‌های دیگر مشخص می‌شود. برای مثال استروژن به تحریک رشد فولیکول تخمک در فرایند تخمک گذاری کمک می‌کند.

استروژن همچنین باعث حفظ و تقویت قشای مخاطی می‌شود که سطح رحم را پوشانده است؛ علاوه بر آن جریان و ضخامت ترشحات مخاط رحم را نیز تنظیم می‌کند. در تشکیل بافت سینه‌ها نیز از استروژن استفاده می‌شود؛ این هورمون در جلوگیری از ترشح شیر پس از دوره شیردهی نیز کمک می‌کند.

علاوه بر این اندام‌ها استروژن نقش‌های دیگری نیز دارد. استروژن به عنوان هورمون اصلی جنسی در بدن کارهای بسیار مهمی انجام می‌دهد که بسیاری از آن‌ها هم مربوط به باروری نمی‌شوند.

• چرخه قاعدگی

کارکرد اصلی چرخه قاعدگی، آماده سازی بدن برای بارداری است. وقتی در طی یک بازه زمانی ماهانه باردار نشوید، مخاط رحم از بین می‌رود و شما عادت ماهانه یا به اصطلاح پریود می‌شوید. هورمون استروژن هورمونی است که مسئول آماده سازی ماهانه مخاط رحم و ترشحات واژن برای زمان آمادگی برای بارداری است.

• رشد و سلامت استخوان

استروژن نقش مهمی در رشد و حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. این ماده همچنین رشد بدن و استخوان‌ها در بزرگسالی را تنظیم می‌کند و از پوگی استخوان پیشگیری می‌کند. در دوره یائسگی، هنگامی که سطح استروژن بدن کاهش می‌یابد، زنان معمولا ضعف قابل توجهی در قسمت‌ها استخوان دارند و دلیل آن از بین رفتن اثر محافظتی استروژن است. این ضعف شدید در قسمت استخوان‌ها می‌تواند منجر به پوکی استخوان در فرد شود، که او را در معرض خطر بیشتری برای شکستگی مفصل‌های ران قرار می‌دهد.

• خلق و خو

استروژن تأثیر زیادی در عملکرد بخش‌های مختلف مغز دارد. گفته می‌شود که استروژن بر نحوه اتصال ساختارهای مغزی، ارتباط سلول‌های مغزی و حتی شکل مغز تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، استروژن نقش مهمی در حال روانی و خلق و خوی دارد و دلیل آن این است که تأثیر شدیدی بر نام سروتونین مغز دارد. سروتونین یک ماده شیمیایی متعادل کننده خلق و خو است و استروژن باعث تولید آن می‌شود. وقتی سطح استروژن شما پایین باشد، سطح سروتونین شما نیز کاهش می‌یابد. اثر این امر در برخی از زنان بیشتر است.