آدنومیوزیس رحم : از دلایل و نشانه‌‌ها ‌‌تا تشخیص و درمان

آدنومیوزیس هنگامی رخ‌ می‌‌دهد که بافتی که به طور معمول رحم را پوشش می‌دهد یعنی بافت آندومتر تا دیواره عضلانی رحم کشیده ‌شود. این بافت به اشتباه جایگزین شده، در هر دوره قاعدگی به طور معمول عمل‌ می‌‌کند یعنی ضخیم شده‌، می‌ریزد و خونریزی می‌کند. در نتیجه رحم بزرگ شده و دوره‌‌‌های قاعدگی در خانم طولانی و دردناک می‌شود.

علت بروز آدنومیوز ناشناخته است‌، اما این بیماری معمولاً پس از یائسگی رفع‌ می‌‌شود. برای زنانی که به دلیل ابتلا به آدنومیوزیس دچار مشکلات جدی هستند درمان‌‌های هورمونی تجویز می‌شود که تا حدی کمک‌‌‌کننده است. برداشتن رحم (هیسترکتومی) نیز درمان‌‌‌کننده آدنومیوز است.

علایم آدنومیوزیس

آدنومیوزیس گاه بدون علامت است و تنها ناراحتی خفیفی ایجاد‌ می‌‌کند. با این حال‌، آدنومیوز‌ می‌‌تواند باعث خونریزی‌‌‌های شدید یا طولانی مدت در دوره قاعدگی، گرفتگی شدید عضلانی در ناحیه شکم یا درد ناگهانی لگن در دوران قاعدگی (دیسمنوره) و درد مزمن لگنی شود. ممکن است احساس کنید رحم بزرگتر شده یا قسمت تحتانی شکم افتادگی دارد و به لگن فشار می‌آورد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر دچار قاعدگی‌‌‌های شدید و طولانی هستید و در طول دوره دچار انقباضات و درد‌‌های شکمی می‌شوید به طوری که این موضوع فعالیت روزانه شما را تحت تاثیر قرار داده است، حتما با متخصص مشورت کنید.

علل بروز آدنومیوزیس

علت بروز آدنومیوز مشخص نیست. نظریه‌‌‌های متفاوتی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد::

• رشد تهاجمی بافت رحم

برخی از متخصصان معتقدند که آدنومیوزیس به دنبال رشد سلول‌‌‌های بافت داخلی رحم در دیواره عضلانی رحم.، ناشی‌ می‌‌شود. ایجاد برش در دیواره رحم به دنبال عمل سزارین ممکن است زمینه‌ساز رشد مستقیم سلول‌‌های آندومتر در دیواره رحم شود.

• رشد دوران جنینی

گروه دیگری معتقدند زمانی که جنین شکل می‌گیرد سلول‌‌های ایجاد‌‌‌کننده آدنومیوز از بافت آندومتر به سمت عضلات رحم رشد می‌کنند.

• التهاب رحم ناشی از زایمان

نظریه دیگری ارتباط بین ابتلا به آدنومیوز و زایمان را نشان‌ می‌‌دهد. التهاب دیواره رحم پس از زایمان ممکن است باعث ایجاد شکستگی در ردیف طبیعی سلول‌هایی شود که دیواره رحم را می‌سازند. هر نوع جراحی روی رحم نیز‌ می‌‌توانند سبب ایجاد برش و شکستگی ردیف سلولی شده و اثر مشابهی داشته باشد.

• سلول‌‌های بنیادی

طبق نظریه‌ای که اخیرا بیان شده، سلول‌‌های بنیادی مغز استخوان ممکن است به عضله رحم حمله کرده و باعث آدنومیوز شود.

صرف نظر از نحوه بروز آدنومیوز‌، رشد آن بستگی به گردش و سطح استروژن در بدن زنان دارد.

عوامل دخیل در بروز بیماری آدنومیوزیس

عوامل دخیل در بروز بیماری آدنومیوزیس

از جمله عوامل دخیل در بروز آدنومیوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جراحی رحم به دلیل زایمان یا برداشتن فیبروم
• زایمان
• افزایش سن و ورود خانم‌‌ها به دوران میانسالی

آدنومیوز وابسته به استروژن بیشتر در زنان در سنین 40 تا 50 سالگی بروز می‌کند. دلیل آن نیز مواجهه طولانی مدت با استروژن در مقایسه با زنان جوان‌تر است. با این حال‌، تحقیقات اخیر نشان داده است که این بیماری به همین علت می‌تواند در زنان جوان نیز متداول باشد.

عوارضی که آدنومیوز ایجاد میکند

در صورتی که دوره‌‌‌های قاعدگی طولانی و خونریزی شدید باشد‌ می‌‌تواند سبب کم خونی مزمن شود که این امر با علائمی نظیر خستگی و سایر مشکلات سلامتی همراه خواهد شد.

درد و خونریزی بیش از حد مرتبط با آدنومیوز‌ می‌‌تواند زندگی بیمار را مختل کند. ممکن است مانع از انجام فعالیت‌هایی شود که بیمار در گذشته از آن‌ها‌‌ لذت می‌برده است.

تشخیص

پزشک برای تشخیص بیماری از علائم و نشانه‌‌‌های بالینی کمک گرفته و ممکن است نیاز به معاینه لگنی‌، سونوگرافی و ‌‌‌MRI رحمی داشته باشد.

در برخی موارد‌، نمونه‌ای از بافت رحم برای آزمایش برداشته می‌شود تا تأیید شود که خونریزی غیر طبیعی رحم با بیماری جدی دیگری همراه نیست. اما بیوپسی یا همان نمونه‌برداری در تشخیص آدنومیوز نقشی ندارد. تنها راه تشخیص آدنومیوز بررسی رحم پس از هیسترکتومی است. با این حال‌، تصویربرداری از لگن به روش سونوگرافی و‌‌‌ MRI می‌‌تواند علائم آن را تشخیص دهد.

سایر بیماری‌‌‌های رحمی نیز‌ می‌‌توانند علائمی شبیه به آدنومیوزیس ایجاد و تشخیص آدنومیوز را دشوار کنند. این بیماری‌ها‌ شامل موارد زیر است:

• تومور‌‌های فیبروئیدی (لیومیوم)‌
• رشد سلول‌‌های رحمی در خارج از رحم (آندومتریوز)
• رشد سلول‌‌های رحمی در لایه رحمی (پولیپ آندومتر)

گاهی بعد از رد تمام این بیماری‌ها‌‌‌ پزشک به این نتیجه می‌رسد که بیمار به آدنومیوز مبتلاست.

درمان آدنومیوزیس

آدنومیوز اغلب پس از یائسگی از بین‌ می‌‌رود‌، بنابراین درمان به سن بیمار و نزدیکی‌اش به این دوره بستگی دارد.

از جمله درمان‌هایی که برای آدنومیوز پیشنهاد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  مصرف دارو‌‌های ضد التهاب

پزشک ممکن است دارو‌‌های ضدالتهابی مانند ایبوپروفن را برای کنترل درد توصیه کند. با شروع مصرف داروی ضدالتهابی یک یا دو روز قبل از شروع قاعدگی و مصرف آن در طول دوره، شدت خونریزی کم شده و درد‌ها کاهش‌ می‌‌یابد.

•  مصرف دارو‌‌های هورمونی

قرص‌‌‌های ترکیبی استروژن-پروژستین جلوگیری از بارداری یا چسب های حاوی هورمون یا حلقه‌‌‌های واژینال ممکن است خونریزی شدید و درد همراه با آدنومیوز را کاهش دهد. مصرف دارو‌‌های پیشگیری از بارداری حاوی پروژستین به تنهایی، استفاده از دستگاه داخل رحمی (آی یو دی) یا مصرف قرص‌‌‌های جلوگیری از بارداری دائم‌، اغلب منجر به آمنوره– قطع دوره قاعدگی-‌ می‌‌شود و آدنومیوز را تسکین می‌دهد.

•  هیسترکتومی

اگر درد شدید باشد و هیچ درمان دیگری کارامد نباشد، پزشک ممکن است جراحی برداشتن رحم را پیشنهاد کند. البته برداشتن تخمدان‌ها ‌‌‌برای کنترل آدنومیوز لازم نیست.

سبک زندگی و دارو‌‌های خانگی

برای کاهش درد‌‌های لگنی و گرفتگی عضلانی مربوط به آدنومیوز می‌توانید در یک وان آب گرم بنشینید یا کمپرس گرم روی شکم خود بگذارید.

مراجعه به پزشک

هنگام مراجعه به متخصص زنان، علائم و نشانه‌‌‌ها و زمان شروع آن‌ها را دقیقا بدانید تا بتوانید در این رابطه با پزشک صحبت کنید. تمام داروها‌، ویتامین‌‌ها و سایر مکمل‌‌‌های مصرفی را همراه با دوز مصرفی به خاطر بسپارید یا روی برگه یاداشت کنید تا تحویل متخصص بدهید.

اطلاعات پزشکی‌، از جمله سابقه قاعدگی و زایمان نیز مهم است. پزشک سئوالاتی در مورد زمان معمول بروز علائم‌، شدت آن‌ها و تاریخ آخرین دوره قاعدگی می‌پرسد. همچنین پرسش‌هایی در رابطه با روش کنترل بارداری و احتمال باردار بودن از شما خواهد داشت. در مورد مواردی که سبب بهبود یا بدتر شدن علایم‌‌تان می‌شود هم توضیح دهید.

برای آدنومیوز‌، سوالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارتند از:

آیا داروهایی برای بهبود علائم وجود دارد؟

تحت چه شرایطی جراحی را توصیه‌ می‌‌کنید؟

آیا شرایط من بر توانایی بارداری‌‌‌ام تأثیرگذار است؟

شک نکنید و هر سئوال دیگری که در ذهن دارید را هم بپرسید.