علائم و درمان کم خونی فقر آهن در زنان + نحوه تشخیص

کم خونی فقر آهن به این معنی است که بدن آهن کافی ندارد. بدن برای کمک به حمل اکسیژن در خون و رسیدن آن به تمام اعضای بدن، به آهن نیاز دارد. فقر آهن زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می دهد و در دوران بارداری رایج تر است.

کم خونی فقر آهن چیست؟

فقر آهن رایج ترین نوع کم خونی است و زمانی رخ می دهد که سلول های قرمز کافی وجود ندارند یا سلول های خونی به درستی کار نمی کنند.

آنمی فقر آهن زمانی رخ می دهد که در بدن، آهن کافی نداشته باشید. بدن برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد، هموگلوبین بخشی از سلول قرمز است که اکسیژن را از طریق خون به تمام بخش های بدن می رساند.

کم خونی فقر آهن زنان را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار می دهد. خطر کم خونی فقر آهن در برخی زنان بیشتر است:

• زنان باردار

از هر 6 زن باردار در یک نفر از آنها کم خونی فقر آهن دیده می شود. در زمان بارداری به آهن بیشتری نیاز دارید تا مواد موردنیاز جنین را تأمین کنید.

• بانوانی که قاعدگی های سنگین دارند

تا 5 درصد از زنان باردار، به دلیل خونریزی شدید در زمان قاعدگی، کم خونی فقر آهن دارند.

• نوزادان، بچه های کوچک و نوجوانان نیز درخطر کم خونی فقر آهن قرار دارند.

علائم کم خونی فقر آهن چیست؟

کم خونی فقر آهن معمولاً به تدریج پیش می رود. در ابتدا ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید یا علائم خفیف باشند. با بدتر شدن آن، ممکن است متوجه یکی از این علائم شوید.

• سرگیجه (بسیار رایج است)
• ضعف (بسیار رایج است)
• گیجی
• سردرد
• دمای پایین بدن
• پوست سفید رنگ یا رنگ پریده
• تپش قلب شدید یا نامنظم
• تنگی نفس یا درد سینه، به ویژه با فعالیت فیزیکی
• ناخن های شکننده
• پیکا (هوس مصرف یخ، نوشیدنی های بسیار خنک و یا مواد غیر غذایی مانند خاک یا کاغذ)

اگر فکر می کنید امکان دارد کم خونی فقر آهن داشته باشید، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.

علل و عوامل کم‌خونی و فقر آهن

دلایل کم خونی فقر آهن

رژیم غذایی، از دست دادن خون، بارداری، بیماری مزمن کلیوی و موارد دیگر می‌تواند شما را در معرض خطر قرار دهد. کم‌خونی ناشی از فقر آهن (IDA) زمانی است که کمبود آهن توانایی بدن برای ساخت گلبول‌های قرمز کافی را که برای حمل اکسیژن از ریه‌ها به بقیه بدن حیاتی هستند، کاهش می‌دهد. بدون آهن کافی در خون، ممکن است احساس ضعف، خستگی و تنگی نفس داشته باشید. آهن برای ساخت هموگلوبین ضروری است. هموگلوبین پروتئینی است که به گلبول‌های قرمز خون در حمل اکسیژن کمک می‌کند. دلایل زیادی وجود دارد که چرا ممکن است دچار کمبود آهن شوید. عوامل مختلف خطر ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن را افزایش می‌دهند. برخی از آنها قابل تغییر نیستند؛ اما برخی را ممکن است بتوانید تغییر دهید.

طبق انجمن هماتولوژی آمریکا، کمبود آهن شایع ترین علت کم‌خونی است که 5 درصد از زنان آمریکایی و 2 درصد از مردان آمریکایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علل شایع کم خونی ‌ناشی از فقر آهن شامل رژیم غذایی کم آهن، عدم توانایی بدن در جذب آهن، خونریزی شدید قاعدگی، خونریزی داخلی، بارداری، بیماری مزمن کلیوی و شرایط مزمنی است که باعث التهاب مداوم می‌شود.

دریافت ناکافی آهن

کم‌خونی ناشی از فقر آهن اغلب در نتیجه دریافت ناکافی آهن از رژیم غذایی رخ می‌دهد. بسیاری از غذاها منابع غنی آهن هستند، از جمله گوشت، ماهی، لوبیا، حبوبات، اسفناج و غذاهای غنی شده با آهن. دلایل زیادی وجود دارد که چرا یک فرد ممکن است آهن کافی در رژیم غذایی خود دریافت نکند. ممکن است به این دلیل باشد که آنها سبک زندگی گیاهخواری دارند و گوشت را با سایر غذاهای گیاهی غنی از آهن جایگزین نمی‌کنند. دلایل دیگر عبارتند از اختلال در خوردن، عدم دسترسی آسان به غذاهای غنی از آهن، رژیم غذایی حاوی مقدار کمی از غذاهای غنی از آهن، یا ناتوانی در داشتن یک رژیم غذایی کامل یا متنوع.

اختلال در جذب آهن

برخی از بیماری‌ها یا جراحی‌ها می‌توانند در نحوه جذب آهن توسط بدن اختلال ایجاد کنند. حتی اگر آهن کافی از رژیم غذایی خود دریافت می‌کنید، داشتن شرایطی مانند بیماری سلیاک، ورم معده، یا جراحی روده و یا بای پس معده، می‌تواند میزان جذب آهن بدن را محدود کند. بیماری سلیاک یک بیماری گوارشی است که در آن سیستم ایمنی بدن شما به طور غیر طبیعی به گلوتن واکنش نشان می‌دهد. گاستریت التهاب پوشش معده است. جراحی بای پس معده نوعی جراحی کاهش وزن است که نحوه پردازش غذا توسط معده و روده کوچک را تغییر می‌دهد. شرایطی که پس از بیماری سلیاک و ورم معده و جراحی‌هایی مانند بای پس معده به وجود می‌آیند، اختلالات سوء جذب نامیده می‌شوند. آنها می‌توانند منجر به کاهش جذب آهن و افزایش خطر کم‌خونی ناشی از فقر آهن شوند.

خونریزی قاعدگی

منوراژی یا خونریزی شدید قاعدگی می‌تواند خطر ابتلا به کم‌خونی فقر آهن را افزایش دهد. این نوع جریان خون سنگین می‌تواند ذخایر آهن بدن را تخلیه کند. اختلالات خونریزی قاعدگی 5 تا 10 درصد موارد کمبود آهن را تشکیل می‌دهند. خونریزی قاعدگی می‌تواند منجر به کم‌خونی شدید شود. منوراژی خونریزی قاعدگی است که هفت روز یا بیشتر طول می‌کشد. منوراژی همچنین به خونریزی شدید اشاره دارد. اگر در کمتر از دو ساعت نیاز به تعویض پد بهداشتی دارید یا اگر لخته‌هایی بزرگ از بدن شما خارج می‌شود ممکن است دچار منوراژی باشید. اگر این نوع خونریزی را تجربه کردید، باید به پزشک مراجعه کنید. آنها می‌توانند درمان‌هایی را برای کاهش قاعدگی سنگین و خطر کم‌خونی و سایر مشکلات سلامتی تجویز کنند.

خونریزی داخلی

شرایطی مانند زخم معده و پولیپ روده بزرگ، می‌تواند منجر به کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود. افرادی که خونریزی گوارشی (GI) را تجربه می‌کنند معمولاً هیچ خون واضحی را در مدفوع خود مشاهده نمی‌کنند و ممکن است تغییرات عادات روده ای را تجربه نکنند. یک مطالعه گزارش شده در سال 2019 در مجله پزشکی دانمارکی نشان داد که بیش از 80 درصد از افرادی که با خونریزی دستگاه گوارش فوقانی در بیمارستان بستری شدند، کم خون بودند. اگرچه ممکن است ندانید که آیا خونریزی داخلی دارید، اما ممکن است علائم دیگری مرتبط با زخم معده و پولیپ روده بزرگ را تجربه کنید. این ممکن است شامل درد شدید در قسمت میانی تا بالای شکم و مدفوع تیره یا سیاه باشد.

بارداری

بارداری یکی از دلایل کم خونی فقر آهن

کم‌خونی ناشی از فقر آهن در دوران بارداری رایج است. در سطح جهانی، کم‌خونی در بارداری تخمین زده می‌شود که در 41.8 درصد از بارداری‌ها رخ دهد.دلایل مختلفی برای کم‌خونی وجود دارد. اینکه چرا کم‌خونی ناشی از فقر آهن، به طور خاص، در بارداری رخ می‌دهد، ناشناخته است. بارداری زمانی است که  فرد به آهن دوبرابر نیاز دارد. بدن برای تولید خون بیشتر برای تامین اکسیژن جنین در حال رشد به آهن نیاز دارد. اگر ذخایر آهن کافی ندارید یا در دوران بارداری آهن کافی دریافت می‌کنید، ممکن است به کم‌خونی ناشی از فقر آهن مبتلا شوید. در حاملگی، کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند منجر به تولدهای نارس و نوزادان کم وزن شود. اما کم‌خونی ناشی از فقر آهن در بارداری و عوارض ناشی از آن با مصرف مکمل آهن قابل پیشگیری است که می‌تواند بخشی از مراقبت‌های معمول دوران بارداری باشد.

بیماری مزمن کلیوی

کم‌خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند یکی از عوارض بیماری مزمن کلیه (CKD) باشد. در این حال کلیه‌ها نمی‌توانند خون را به درستی فیلتر کنند. این آسیب منجر به تجمع مواد زائد و مایعات در بدن می‌شود. کم‌خونی ناشی از فقر آهن بیشتر با بدتر شدن بیماری کلیوی رخ می‌دهد. کم‌خونی ناشی از فقر آهن در مراحل اولیه بیماری کلیوی کمتر رایج است و با پیشرفت بیماری کلیوی و از دست رفتن عملکرد کلیه بدتر می‌شود.

شرایط التهابی

از بیماری‌های مزمن مختلف که می‌توانند منجر به التهاب شوند نیز ممکن است باعث کم‌خونی ناشی از فقر آهن شوند. التهاب باعث می‌شود کبد هورمونی به نام هپسیدین را بیشتر بسازد. این هورمون مانع از خروج آهن از سلول‌هایی می‌شود که در قسمت اول روده کوچک ذخیره و جذب می‌شوند. حتی اگر فردی آهن کافی در بدن خود داشته باشد، التهاب می‌تواند بر نحوه جذب و مصرف آهن تأثیر بگذارد. بدون ورود آهن کافی به خون، بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز جدید بسازد و گلبول‌های قرمزی که دارد هموگلوبین کمتری می‌سازد. اگر با یک بیماری التهابی مانند آرتریت التهابی یا بیماری التهابی روده زندگی می‌کنید، در مورد اینکه چگونه وضعیت شما ممکن است خطر ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن را افزایش دهد، با پزشک خود صحبت کنید.

بررسی های پزشکی

اگر فکر می کنید ممکن است فقر آهن داشته باشید، پزشک ممکن است:

• از شما سئوالاتی درمورد سابقه پزشکیتان از جمله شدت و مدت قاعدگی بپرسد. همچنین پزشک ممکن است سئوالاتی درمورد مشکلات سیستم گوارشی مانند وجود خون در مدفوع از شما بپرسند.
• معاینه فیزیکی انجام دهند
• درمورد غذاهایی که می خورید، داروهایی که مصرف می کنید و سابقه پزشکی خانواده با شما صحبت کنند.
• آزمایش خون انجام دهند. پزشک یک آزمایش کامل خون (CBC) انجام دهد. CBC فاکتورهای زیادی را در خون اندازه گیری می کند. اگر آزمایش CBC نشان دهد که کم خونی دارید، احتمالاً آزمایش خون دیگری را برای اندازه گیری میزان آهن در خون تجویز کند تا بتواند تأیید کند کم خونی فقر آهن دارید.

اگر کم خونی فقر آهن دارید، پزشک ممکن است بخواهد برای پیدا کردن علت آن آزمایش های دیگری را انجام دهد.

آیا برای کم خونی فقر آهن باید آزمایش داد؟

ممکن است. اگر خون ریزی قاعدگیتان شدید است یا بیماری هایی مانند بیماری کرون یا شکم دارید، از پزشک خود بخواهید برایتان آزمایش تجویز کند.

آنمی فقر آهن چگونه درمان می شود؟

درمان کم خونی فقر آهن به علت آن بستگی دارد:

• کاهش خون به دلیل مشکل گوارشی

اگر زخم معده داشته باشید، پزشک ممکن آنتی بیوتیک یا داروهای دیگر برای درمان آن تجویز کند. اگر خون ریزی به دلیل پولیپ یا سرطان باشد، ممکن است برای برداشتن آن به جراحی نیاز داشته باشید.

• کاهش خون به دلیل قاعدگی سنگین

پزشک ممکن است داروهای ضدبارداری برایتان تجویز کند تا به رفع قاعدگی های سنگین کمک کند. انواع جراحی هایی که برای کنترل خونریزی شدید استفاده می شوند عبارتند از برداشتن بافت اندومتریال که دیواره رحم را برداشته یا از بین می برد، و هیسترکتومی که تمامی بخش های رحم را بر می دارد.

• نیاز بیشتر به آهن

اگر در جذب آهن مشکل دارید یا میزان آهن بدنتان پایین است، اما کم خونی شدید ندارید، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• قرص آهن برای بالا بردن میزان آهن در اولین فرصت: بدون مشورت با پزشک هیچ گونه قرص آهن مصرف نکنید.
• مصرف غذاهای حاوی آهن: منابع غنی آهن عبارتند از گوشت، ماهی، تخم مرغ، لوبیا، نخود و غذاهای تقویتی.
• مصرف غذاهای حاوی ویتامین C: ویتامین C به بدن کمک می کند آهن را جذب کند. منابع غنی ویتامین C شامل پرتقال، بروکلی و گوجه می شود.

اگر خونریزی شدید دارید، یا درد سینه و تنگی نفس را تجربه می کنید، پزشک ممکن است تزریق آهن یا سلول قرمز را توصیه کند. تزریق ها تنها برای کمبود شدید آهن توصیه می شود و کمتر رایج هستند.

منبع: verywellhealth