خشکی واژن : دلایل، علائم و درمان

خشکی واژن یکی از مشکلات شایع واژن است؛ هرچند که بیشتر در زنان یائسه مشاهده می شود. در این مقاله در مورد دلایل، علائم و راه های درمان خشکی واژن به تفصیل صحبت می کنیم.

ورود به اپلیکیشن

در سوپر اپلیکیشن بانوان مینت بخشی برای شما طراحی شده است که سایر خدمات زنان را مرتبط با مشکلی که دارید در اختیار کاربران قرار می دهد. تیم سلامت بانوان مینت با هدف افزایش آگاهی شما درمورد مشکلات و بیماری های زنانه، این بخش اپلیکیشن را طراحی کرده است.

خدمات زنان در اپلیکیشن مینت

خشکی واژن چیست؟

در مقالات قبلی در رابطه با ترشحات واژن و ترشحات یائسگی به تفصیل صحبت کردیم و به این نکته اشاره کردیم که خشکی واژن یکی از مشکلات رایج در بانوان است؛ اگرچه این مشکل در هر سنی قابل درمان است، اما چالش اصلی با بانوانی است که در دوران نزدیک به یائسگی به سر می برند یا یائسه شده اند.

این مشکل به دلیل کاهش سطح هورمون های استروژن رخ می دهد. خوشبختانه راه های درمانی متعددی برای رفع خشکی واژن وجود دارد.

علائم خشکی واژن

• خارش، سوزش یا درد نواحی اطراف واژن
• حساسیت و سوزش هنگام دفع ادرار
• تکرر ادرار
• درد هنگام رابطه جنسی همراه با خونریزی خفیف
• چربی پایین
• لاغری دهانه واژن
• عفونت دائم دستگاه ادراری یا تکرر عفونت ها

دلایل خشکی واژن

دلایل خشکی واژن

در بسیاری از موارد چنین وضعیتی به دلیل افت سطح هورمون استروژن اتفاق می افتد. البته فاز درمانی در بیماری های مختلف هم باعث بروز این نشانه می شود. خشکی واژینال در نتیجه چند موقعیت زیر اتفاق می افتد:

• دوره پساقاعدگی
• زایمان و شیردهی
• قرص های پیشگیری از بارداری
• درمان های مرتبط با سرطان از جمله شیمی درمانی و هورمون درمانی
• دیابت
• دارودرمانی ( از جمله داروهای ضداستروژن برای درمان فیبروم رحم یا اندومتریوز، داروهای ضدافسردگی و آنتی هیستامین ها برای درمان خارش چشم و آبریزش بینی).
• برداشتن تخمدان ها

در ادامه این دلایل را بیشتر توضیح می دهیم.

کاهش برانگیختگی جنسی

در برخی از موارد، کاهش رطوبت واژن به دلیل عدم برانگیختگی جنسی کافی هنگام رابطه است. بدن بانوان به گونه ای طراحی شده است که زمانیکه از لحاظ جنسی برانگیخته شد، مایعی سر و طبیعی برای افزایش روانکاری واژن ترشح کند. زنانی که به اندازه کافی تحریک نمی شوند یا در دوران گذار یائسگی هستند یا به دوران یائسگی رسیده اند، به دلیل تولید کم هورمون های استروژن (این هورمون باعث روان و مرطوب نگه داشتن واژن می شود) واژنشان خشک شده و باعث خارش واژن می شود.

مصرف دارو

مصرف داروهای مختلف نیز می تواند باعث خشکی شود:

• آنتی هیستامین
• داروهای ضد افسردگی
• برخی از روش های کنترل بارداری: مانند قرص های جلوگیری و روش های تزریقی

سندروم شوگرن

سندروم شوگرن، نوعی اختلال التهابی وابسته به دستگاه ایمنی است که غدد برون ریز ترشحات بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. سندروم شوگرن همچنین می تواند در روانکاری واژن تاثیر بگذارد و به خشکی واژن منجر شود.

استرس

استرس و مشکلات روحی می تواند به تولید مقدار زیادی از هورمون اپینفرین منجر شود. این هورمون بر عملکرد پاسخ های جنسی بدن تاثیر گذاشته و مانع ترشح مایعات سر در هنگام برانگیختگی جنسی می شود.

دوش گرفتن و سایر تحریک کننده های دیگر

مواد شیمیایی موجود در صابون، شامپو و خوشبو کننده ها موجب بروز اختلالات و آلرژی می شود. همچنین این محرک ها می توانند در لباس های زیر و دستمال توالت نیز یافت شوند. دلیل دیگر خشکی واژن، می تواند دوش گرفتن باشد.

تغییرات هورمونی

کاهش سطح هورمون های استروژن در زمان یائسگی یکی از دلایل اصلی خشکی واژن است. همچنین کاهش سطح استروژن ممکن در خانم هایی که در دوران قبل از یائسگی یا شیردهی هستند، اتفاق افتد.

هورمون ها و خشکی واژن پس از زایمان

احتمالا برایتان جالب است که بدانید چرا پس از زایمان دچار خشکی واژینال شده اید و جواب اول به هورمون های شما مربوط می شود. مخصوصا دو هورمون استروژن و پروژسترون.

این دو هورمون در اصل در تخمدان های شما تولید می شوند. این دو در دوره بلوغ باعث رشد سینه ها و چرخه قاعدگی می شوند. همچنین ناگفته نماند که باعث شکل گیری بافت داخلی رحم در چرخه قادعگی می شوند.

خوب است بدانید که اگر تخمک بارورشده در دیواره رحم لانه گزینی نکند یعنی مقدار این دو هورمون پایین است و دیواره رحم با شروع زمان خونریزی شما ریزش میکند.

دو هورمون استروژن و پروژسترون در زمان بارداری شما افزایش پیدا میکنند. بنابراین به جای دور ریختن بافت دیواره رحم، این بخش تبدیل به جفت جنین می شود. جفت هم شروع به تولید استروژن و پروژسترون میکند.

ناگفته نماند که هردو هورمون پس از زایمان به شدت پایین می آیند. درواقع به همان سطح پیش از بارداری برمیگیردند که این تغییر درفاصله 24 ساعت پس از زایمان اتفاق می افتد.

در بسیاری از موارد مکمل های استروژن به صورت موقت به شکل پماد استفاده می شود.

تیروئیدیت پس از زایمان

خشکی واژینال پس از زایمان به دلیل تیروئیدیت هم اتفاق می افتد؛ التهاب غده تیروئید.

تیروئید زن هورمون هایی را تولید میکند که برای بسیاری از فعالیت های بدن حیاتی هستند از جمله سوخت و ساز. البته فراموش نکنید که غده تیروئید در حالت ملتهب ممکن است هورمون های زیاد یا ناکافی تولید کند.

با علائم تیروئیدیت پس از زایمان بیشتر آشنا شوید:

• لرزش بدن
• تپش قلب
• تحریک پذیر شدن
• مشکلات خواب
• افزایش وزن
• خستگی زیاد
• حساسیت به سرما
• افسردگی
• خشکی پوست
• خشک شدن واژن

اگر هریک از علائم زیر را تجربه میکنید ممکن است دانستن اینکه تنها نیستید بخشی از فشار را از روی ذهن شما کم کند. تیروئیدیت پس از زایمان برای نزدیک به 10% زنان اتفاق می افتد.

سایر دلایل

• درمان های سرطان ( شیمی درمانی یا پرتودرمانی)
• عقیم سازی ( برداشتن تخمدان ها)
• قرص های جلوگیری از بارداری

خشکی واژن در یائسگی

این مشکل یکی از علائم یائسگی است. دلیل اصلی آن افت سطح هورمون استروژن است. آتروفی واژن و خشکی واژن می تواند موجب بروز سوزش، درد، خارش، بروز ناراحتی هنگام رابطه و افزایش ریسک عفونت های واژینال شود.

خشکی واژن یکی از نشانه های اصلی سندروم تناسلی ادراری یائسگی است. در این مشکل، بافت های واژن لاغر شده و بسیار آسیب پذیر می شوند. کاهش سطح هورمون استروژن باعث لاغری پوشش دستگاه ادراری شده که در نهایت موجب تکرر ادرار خواهد شد. همه این نشانه ها جزو سندروم تناسلی ادراری یائسگی هستند. سندروم تناسلی ادراری یائسگی موجب خونریزی پس از رابطه، خارش واژن و سوزش آن می شود. این علائم بر لذت جنسی خانم ها نیز تاثیر منفی می گذارند.

تشخیص خشکی واژینال

پزشک وضعیت شما را با توجه به پرونده پزشکی و چند معاینه بدنی مشخص میکند. برای دانستن علت، درمورد علائمی که دارید چند سؤال از شما میپرسد و اگر دارویی مصرف میکنید لازم است به او اطلاع بدهید.

آزمایش لگن به پزشک اجازه می دهد درمورد ضخامت یا نازکی بافت واژن به دلیل افت سطح استروژن بیشتر بداند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است برای ارزیابی سطح خونی شما آزمایش خون تجویز کند. این آزمایش مشکلات دیگر را که باعث بروز این خشکی می شوند نشان می دهد.

درمان

روش های متعددی برای درمان این مشکل وجود دارند، که عبارتند از:

استفاده از روان کننده ها

روان کننده های واژن، درمای برای خشکی آن

لوبریکانت ها یا همان روان کننده ها، اولین انتخاب برای شروع هستند. روان کننده ها در کاهش درد هنگام رابطه جنسی به وسیله کاهش خشکی واژن موثر هستند. روان کننده های واژن در قالب ژل یا فرم مایع توزیع می شوند و اصطکاکی را که به دلیل خشکی واژن و لاغری بافت های تناسلی به وجود آمده است را کاهش می دهد. روان کننده ها خشکی واژن را بطور موقت بخصوص برای رابطه جنسی کاهش می دهkد. این مواد جذب پوست نمی شوند. روان کننده های واژن در 3 فرم مختلف عرضه می شوند: روان کننده های آبی، روان کننده های سیلیکونی و روان کننده های روغنی ( شامل نفت ژله می شود). بهتر است از روان کننده های روغنی استفاده نکنید، چرا که این مواد موجب پاره شدن کاندوم و دیافراگم می شوند.

مرطوب کننده واژن

استفاده از مرطوب کننده برای درمان خشکی

مرطوب کننده واژن، نوعی کرم است که به داخل واژن مالیده می شود تا رطوبت آن را حفظ کند. استفاده هر چند روز یک بار از مرطوب کننده های آبی در حفظ رطوبت واژن، بسیار موثر است. در بین مرطوب کننده ها، مرطوب کننده های آبی بهترین هستند و تاثیرات آن ها نیز از سایر روانکار ها طولانی تر است.

استروژن واژینال

از مثال های درمان های استروژنی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حلقه های واژینال اتراسیول

یک حلقه انعطاف پذیر استروئیدی است که هسته اصلی آن را مخزن استروئیدی تشکیل می دهد. این حلقه حدودا تا یک سوم طاقه واژن فرو می رود و هورمون های استروژن را مدام به داخل واژن ترشح می کند. این حلقه باید هر 3 ماه یک بار جایگرین شود. این حلقه منبع استروژن را برای مشکلاتی که در دوران پس از یائسگی به وجود می آید را تامین می کند. (مشکلاتی مانند سوزش، دیزپرانیا، خشکی و خارش واژن)

• کرم های واژینال

این کرم به داخل و اطراف واژن برای درمان خشکی، خارش و سوزش آن، مالیده می شود.

• قرص واژن

این قرص به وسیله یک اپلیکاتور به داخل واژن فرو می رود. این قرص مشکلات مربوط به یائسگی را همانند این مشکل حل می کند و به تامین استروژن داخل واژن کمک می کند.

درمان های جایگزین هورمونی (HRT)

HRT به هورمون درمانی یائسگی یا هورمون درمانی پیش از یائسگی نیز معروف است. هنگامیکه بانوان یائسه می شوند، سطح هورمون های استروژن کاهش یافته و سبب خشکی واژن خواهد شد. هورمون های استروژن، واژن را مرطوب و سالم نگه میدارند. در این میان درمان های جایگزین هورمونی نیز یکی از این روش ها هستند.

داروهای طبیعی برای درمان خشکی واژن

داشتن رابطه جنسی منظم

داشتن رابطه منظم به درمان این مشکل کمک می کند. جریان خون واژن هنگامیکه یک خانم برانگیخته می شود، بالا می رود و این اتفاق به تحریک تولید رطوبت در واژن کمک می کند. اگز خانم به اندازه کافی تحریک شود، خشکی واژن برطرف شده، لغزندگی واژن بالا رفته و درنتیجه تعداد رابطه های جنسی نیز لذت بخش تر می شود.

نکات بهداشتی جهت جلوگیری از خشکی واژن

• هیچوقت از محصولات بهداشتی زنانه ای که معطر هستند استفاده نکنید، چرا که ممکن است تعادل هورمون ها را در واژن را بهم بریزند.
• از فعالیت هایی مانند دوش واژینال که موجب ایجاد اختلال در واژن می شوند، دوری کنید. از کاندوم هایی که nomoxynol-9 یا N-9 دارند استفاده نکنید، چرا که موجب خشکی واژن می شوند.
• از پاک کننده های غیر صابونی که فرمول های غنی از چربی را دارند استفاده کنید، چراکه موجب روانکاری طبیعی واژن می شود.
• همیشه از روان کننده ها و مرطوب کننده هایی استفاده کنید که پارافین و محرک های پوستی را ندارند.

نقش لباس زیر در خشکی واژن

لباس زیر

از لباس های زیری که از پارچه های مصنوعی ساخته شده اند، استفاده نکنید چراکه باعث عرق سوزی، قرمزی و بروز عفونت ها می شوند.

مواد ترکیبی مانند نایلون، اسپندکس و پلی استر، گرما و رطوب را به دام می اندازند. رطوب و گرمای زیاد شرایط را برای رشد باکتری ها و قارچ ها و درنتیجه بروز عفونت های مرتبط، مساعد می کند.

لباس های زیر پنبه ای، بهترین انتخاب برای واژن هستند چرا که در آن ها هوا جریان پیدا می کند و رطوبت را رفع می کنند.

غذاهایی که حاوی فیتو استروژن ها هستند

فیتو استروژن ها ترکیباتی هستند که همانند استروژن ها در بدن عمل می کنند. این ترکیبات در غذاهای گیاهی مانند سویا، آجیل و حبوبات پیدا می شوند. تحقیقات ثایت کرده اند که فیتو استروژن ها در بهبود خشکی واژن و ترشح مایعات داغ مفید هستند.

منبع: clevelandclinic، healthline