در بسیاری از مردان رگهای کیسه بیضه، که بیضه ها را در خود نگه میدارد، بزرگ میشوند. پزشکان این رگها را واریکوسل varicocele نامیده اند. بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل هیچ علامتی در خود مشاهده نمیکنند، اما ممکن است اکثریتشان مشکلات باروری داشته باشند.
واریکوسل بسیار رایج است و در 10 الی 15 درصد مردان ایجاد میشود. پزشکان هنوز دلیل مشخصی برای تأثیر واریکوسل بر ناباروری نیافته اند. برخی پژوهشها نشان داده اند که درمان واریکوسل میتواند باروری را بهبود ببخشد. با این حال، یک پژوهش سیستماتیک نشان داده است که شواهد موجود ضعیف هستند و پزشکان باید تحقیقات بیشتری انجام دهند.
خوب است بدانید که راهی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. البته همه درگیر آن نمی شوند ولی نسبتا در مردان شایع است. دلیل بروز این مشکل این است که در طول دوره بلوغ، بیضه ها به سرعت رشد میکنند و نیاز به خون بیشتری دارند. اگر مویرگ های کیسه بیضه آنطور که باید کار نکنند، کیسه، نمیتوانند از عهده حمل خون بیشتر بربیاید. اگرچه بخش زیادی از حجم خون به خوبی جریان دارد ولی تعدادی از وریدها از کار می افتند و بدین ترتیب واریکوسل اتفاق می افتد.
ناگفته نماند که این اختلال بیشتر مواقع در سمت چپ بیضه اتفاق می افتد. دلیل این اتفاق سازماندهی بدن پسربچه به شکلی است که جریان خون در این سمت بیضه بیشتر است پس این مشکل بیشتر در این سمت اتفاق می افتد تا سمت راست. البته اگرچه نادر است ولی بعضی مواقع ممکن است هردو بیضه را هم درگیر کند.
در این مقاله، درمورد تأثیر این مشکل بر بارداری و زمان مراجعه به پزشک بحث خواهیم کرد.
واریکوسل چیست؟
واریکوسل زمانی رخ میدهد که در نتیجه متورم شدن رگهای داخل کیسه بیضه، یک برآمدگی ایجاد شود. این توده معمولاً شبیه یک برآمدگی روی بیضه ها است و هیچ تغییر رنگی ندارد.
شبکه پامپینیفرم نام گروهی از رگهای داخل کیسه بیضه است. این رگ ها به سرد شدن خون پیش از ورود به سرخرگ بیضه کمک میکنند.
سمت راستی مبتلا به واریکوسل است و سمت چپی بیضه سالم است.
اگر بیضه ها بسیار داغ باشند، نمیتوانند اسپرم سالم تولید کنند. سلامت اسپرم روی باروری تأثیر میگذارد، بنابراین این رگها باید بتوانند دمای خون را کاهش دهند. بیشتر افراد مبتلا به واریکوسل هیچ نشانه ای ندارند، اما برخی از آنها ممکن است با مشکلات ناباروری مواجه شوند. هنگامی که فردی به این مشکل مبتلا میشود، ممکن است در کیسه بیضه ورم و حسایست داشته باشند.
نشانه های واریکسل کدام اند؟
در بیشتر موارد، فرد هیچ علائمی را نشان نمی دهد. حتی ممکن است اطلاعی از اینکه مبتلاست نداشته باشد. علائم معمولا در زمان حمام آب گرم، پس از ورزش سنگین یا ایستادن و نشستن طولانی مدت خودشان را نشان می دهند.
نشانه ها به شرح زیر هستند:
♦♦ درد ناشناخته در بیضه ها
♦♦ احساس سنگینی یا کشیدگی کیسه بیضه
♦♦ گشادی رگهای کیسه بیضه که فرد آنها را حس میکند ( معمولا آن را به صورت کرم یا رشته های اسپاگتی توصیف می کنند).
♦♦ احساس ناراحتی در بیضه یا بخش مشخصی از کیسه ها
♦♦ بیضه در طرفی که رگ های کیسه گشاد هستند، کوچکتر است ( به دلیل تفاوت در جریان خون).
آیا واریکوسل باعث ناباروری میشود؟
اکثر مردانی که به واریکوسل مبتلا هستند، مشکل باروری ندارند. با این حال، ناباروری در میان افراد مبتلا به این مشکل، بیشتر از دیگر افراد است. این تفاوت ممکن است به این دلیل باشد که واریکوسل توانایی بدن برای تولید و ذخیره اسپرم ها را مختل میکند.
پژوهشی که در سال 2014 انجام شد، از 816 مرد دارای مشکلات باروری، داده جمع آوری کرد و تقریباً یک سوم آنها واریکوسل داشتند. این آمار نشان میدهد که گاهی اوقات و نه همیشه، واریکوسل میتواند منجر به ناباروری شود.
پژوهش تحلیلی که در سال 2012 روی دیگر پژوهشها انجام شد به این نتیجه رسید که درمان این مشکل میتواند به بهبود باروری کمک کند، به ویژه اگر علت نابارور بودن مشخص نباشد. با این حال، محققان گفته اند که شواهد در این باره ضعیف هستند و لازم است تحقیقات بیشتری انجام شوند.
بیشترین نگرانی درمورد واریکوسل این است که ورم رگها میتواند به اسپرم آسیب رسانده و تعداد آنها را کاهش دهد. در افرادی که تعداد اسپرمها به میانگین نزدیک است، واریکوسل نمیتواند منجر به ناباروری شود.
هنگامی که یک زوج باردار نمیشوند، باید تعدادی آزمایش از جمله سنجش تعداد اسپرم انجام شود و نباید تصور کرد که واریکوسل تنها دلیل ناباروری است.
علل و عوامل خطرآفرین
ممکن است پزشک برای تشخیص واریکوسل از سونوگرافی استفاده کند.
واریکوسل زمانی ایجاد میشود که رگهای درون کیسه بیضه متورم میشوند.
هر رگ دریچه ای دارد که از بازگشت خون جلوگیری میکند اما گاهی اوقات این دریچه به درستی کار نمیکند و باعث میشود خون به عقب برگشته و به رگ آسیب برساند که این آسیب سبب ورم رگ میشود.
پزشکان نمی دانند که علت بسته نشدن دریچه و ایجاد واریکوسل دقیقاً چه چیزی است. این بیماری رایج است و معمولاً به این معنی نیست که فرد مشکلی در سلامتی خود دارد.
پژوهشی که در سال 2014 منتشر شد نشان داد که سیگار کشیدن میتواند میتواند عاملی برای ایجاد این مشکل باشد چرا که به رگهای خونی فرد آسیب میرساند. اما در این پژوهش رابطه ای میان الکل و گرفتگی رگها با واریکوسل پیدا نشد.
در برخی موارد نادر، بزرگ شدن معده میتواند به رگها فشار وارد کند و سبب ایجاد واریکوسل شود. این مشکل در مردان بالاتر از 45 سال رایجتر است. در بسیاری افراد، این بیماری هیچ علت خاصی ندارد.
تشخیص واریکوسل
اکثر مردانی که این مشکل را دارند، متوجه هیچ مورد غیرطبیعی نمیشوند، اگرچه برخی افراد در کیسه بیضه احساس سنگینی یا تپش دارند. بسیاری از افرادی که به واریکوسل مبتلا هستند، پس از تجربه مسائل ناباروری از آن مطلع میشوند.
پزشکان معمولاً با معاینه فیزیکی کیسه بیضه و احساس کمردرد در افراد و غیرطبیعی بودن رگها، واریکوسل را تشخیص میدهند. اگر پزشک به واریکوسل مشکوک شود، ممکن است سونوگرافی تجویز کند. اگر فرد مشکل باروری داشته باشد، پزشک ممکن است آزمایش مایع منی برای بررسی میزان کیفیت اسپرم تجویز کند.
درمان
پس از تشخیص کم بودن تعداد اسپرم و ابتلا به واریکوسل، ممکن است به درمان نیاز داشته باشد.
اگر واریکوسل نشانه نداشته باشد، به درمان نیاز ندارد. واریکوسل زمانی به درمان نیاز خواهد داشت که:
- فرد به این بیماری مبتلا باشد و تعداد اسپرمهایش کم بوده یا دیگر مشکلات مربوط به اسپرم را داشته باشد.
- فرد احساس درد یا ورم در بیضه داشته باشد.
- زوجی به دلایل نامعلوم نابارور باشند و مرد به این مشکل مبتلا باشد.
هنگامی که افراد تصمیم به درمان آن داشته باشند، دو راهکار متفاوت دارند:
آمبولیزاسیون
درمان
آمبولیزاسیون عمل جراحی است که به صورت موقت جریان خون را متوقف میکند. پزشک میتواند این عمل را با استفاده از بی حسی موضعی انجام دهد.
در آمبولیزاسیون پزشک معمولاً یک آمپول را در رگ کشاله ران فرو میکند. گاهی اوقات ممکن است این آمپول در گردن تزریق شود. این آمپول به پزشک کمک میکند به رگهای بیضه دسترسی داشته و واریکوسل را میبندد.
فرد ممکن است پس از جراحی احساس درد و حساسیت داشته باشد اما دوره نقاهت آن کوتاه است و فرد میتواند بلافاصله به فعالیتهای معمول خود بپردازد.
پژوهشی که در سال 2012 انجام شد نشان داد که آمبولیزاسیون ممکن است در 19.3 درصد موارد ناموفق باشد. اگر آمبولیزاسیون مؤثر نباشد، جراحان ممکن است نیاز داشته باشند برای درماناین مشکل را عمل دیگری انجام دهند.
جراحی
پزشک میتواند با استفاده از عمل جراحی و بستن جریان خون به سمت رگهای آسیب دیده، واریکوسل را بردارد. این جراحی واریکوسلکتومی نام دارد.
فرد پیش از واریکوسلکتومی کاملاً بیهوش میشود، بنابراین در طول جراحی خواب بوده و چیزی احساس نمیکنند. فرد ممکن است تا چند روز پس از جراحی احساس درد و ناراحتی داشته باشد.
جراحی از آمبولیزاسیون مؤثرتر است و درصد شکست آن کمتر از 5 درصد است.
برش جراحی لاپاراوسکوپی از جراحی باز کوچکتر است و دوره نقاهت کوتاهتری دارد اما جراح آن باید بسیار حرفه ای باشد. جراحی باز برش بزرگتری در کیسه بیضه ایجاد میکند.
افرادی که واریکوسل را درمان میکنند شرایط بهتری خواهند داشت. پزوهشی که در سال 2014 روی مردان با اسپرم کم و مبتلا به واریکوسل انجام شد، به این نتیجه رسید که جراحی تعداد اسپرمها را به طور میانگین از 2.4 تا 11.6 میلیون در هر میلی متر افزایش میدهد.
با این حال، در همین پژوهش میزان باروری بسیار پایین بود. از 102 شرکت کننده آن، 17 زوج به طور طبیعی باردار شدند. این نتایج نشان داد که درمان واریکوسل میتواند باروری را افزایش دهد اما نمیتواند در تمامی مردان نابروری را درمان کند.
جراحی لاپاراسکوپی
پزشک جراح با ایجاد یک برش بسیار کوچک و وارد کردن لوله هایی به داخل بیضه، به کمک یک دوربین سعی میکند داخل بیضه ها را ببیند. فرایند جراحی با بیهوشی عمومی انجام می شود و میتوانید بدون هیچگونه نگرانی و هراسی، تا پایان جراحی، بخوابید.
نتیجه هر دو روش درمانی شبیه به هم است چون در هردو، برش های کوچکی روی کیسه بیضه ها ایجاد می شود. بااینکه موارد نادری است ولی ممکن است موارد زیر را متوجه شوید:
♦♦ واریکسل برطرف نمی شود یا دوباره همان اتفاق برای بیضه ها می افتد.
♦♦ جمع شدن مایعات در بیضه ها ( با نام علمی هیدروسل hydrocele)
♦♦ زخمی شدن شریان های بیضه
بهبود پس از جراحی
احتمالا یک تا دو روز پس از جراحی میتوانید به فعالیت های روزانه خود مشغول شوید و همچنین به محل کار خود برگردید. البته لازم است به مدت دو هفته فعالیت سنگین نداشته باشید و بیشتر استراحت کنید.
ناگفته نماند که بهبودی پس از جراحی آمبولیزاسیون زودتر اتفاق می افتد. البته همچنان باید یک یا دو روز استراحت کنید و مرخصی گرفته باشید تا فرایند بهبودی به طور کامل در بدن شما اتفاق بیفتد. ولی پس از گذشت یک هفته تا دو روز میتوانید به باشگاه بروید و فعالیت بدنی داشته باشید.
در نظر داشته باشید که ممکن است پس از انجام درمان های لازم و مناسب، باز هم مشکل برگردد ولی درهرصورت، درمان بهتر از نادیده گرفتن آن است.
توجه داشته باشید اگر جراحی برای اقدام به بارداری انجام داده اید، پزشک وضعیت شما را در بازه زمانی 3-4 ماهه با انجام چند آزمایش بررسی میکند. این آزمایش ها برای سنجش مدت زمان رشد اسپرم جدید است. ممکن است طی شش ماه بهبودی حاصل شود ولی در کل تا یک سال طول میکشد.
خبر خوب اینکه کمی بیش از نصف مردانی که از ناباروری رنج می برند از نتایج جراحی یا هر روش درمانی دیگر راضی بودند. ناگفته نماند که جراحی روی بسیاری از نوجوانانی که باید برای رشد کند بیضه ها درمانی پیدا کنند هم موفقیت آمیز بوده است.
سخن آخر
مردانی که واریکوسل و سابقه ناباروری در خانواده دارند، باید با پزشک خود درمورد خطرات و فواید درمان مشورت کنند. در برخی موارد ممکن است عمل جراحی بی خطرترین راهکار برای افزایش باروری باشد. در شرایط دیگر، ممکن است برای برخی زوج ها استفاده از تکنیکهای کمک باروری مانند آی یو آی و آی وی اف نتیجه بخشتر باشد.
هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد واریکوسل قطعاً سبب ناباروری فرد میشود. در 10 الی 20 درصد مردان، این مشکل پس از جراحی مجدداً رخ میدهد. مردانی که متوجه ورم رگهای خود میشوند نباید تصور کنند که مشکل باروری دارند، با این حال بهتر است به پزشک مراجعه کنند.
منبع: kidshealth، webmd
دیدگاهتان را بنویسید