زایمان زودرس ، علائم و دلایل زایمان زودرس

زایمان زودرس که منجر به تولد نوزاد نارس‌‌ می‌شود، زایمانی است که بیش از سه هفته قبل از موعد مقرر اتفاق‌‌ می‌افتد. به عبارت دیگر، به زایمان قبل از هفته 37 بارداری، زایمان پیش از موقع گفته‌‌ می‌شود.

نوزادان نارس بخصوص نوزادانی که خیلی زود متولد‌‌‌‌‌ می‌شوند‌‌، ‌اغلب دچارمشکلات پزشکی پیچیده‌‌‌ای هستند.

بسته به زمان تولد، نوزاد به موارد زیر تقسیم بندی‌‌ می‌شود:

• کم نارس( تولد بین 34 تا 36 هفته حاملگی)
• نارس( تولد بین هفته‌‌‌‌های 32 و 34 بارداری)
• خیلی نارس( تولد قبل از هفته 32 بارداری)
• و به شدت نارس( تولد قبل از هفته 25 بارداری)

اکثر نوزادان نارس در دسته کم نارس قرار دارند.

علائم زایمان زودرس

نوزادی که پیش از موقع متولد‌‌ می‌شود ممکن است دچار علائم بسیار خفیف یا عوارض بارز ناشی از زایمان زودرس باشد.

از علایم نوزادان نارس‌‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اندازه کوچک بدن در مقایسه با سر بزرگ
•  چربی کم زیر پوستی
• کم پشتی مو
• دمای پایین بدن به خصوص بلافاصله پس از تولد در اتاق زایمان به دلیل کمبود چربی ذخیره شده در بدن
•  تندی تنفس
• عدم وجود رفلکس برای مکیدن و بلع که منجر به مشکلات تغذیه‌‌‌ای‌‌‌ می‌شود

جداول زیر وزن متوسط، قد و دور سر نوزادان نارس در سنین مختلف حاملگی برای هر جنس را نشان‌‌‌‌‌ می‌دهد:

____________________________

____________________________

مراقبت ویژه از نوزادان نارس

بعد از تولد، نوزاد نارس در بخش مراقبت‌‌‌‌های ویژه نوزادان در بیمارستان برای طولانی مدت بستری‌‌ می‌شود. پزشکان و یک تیم تخصصی آموزش دیده در حوزه مراقبت از نوزادان نارس برای کمک در دسترس خواهند بود.

ممکن است نوزاد به تغذیه کمکی بلافاصله پس از تولد نیاز داشته باشد. تیم مراقبت‌‌‌‌های بهداشتی‌‌‌‌‌ می‌تواند به مادر در درک آنچه مورد نیاز نوزاد است کمک کرده و برنامه مراقبت از نوزاد را به مادر آموزش دهد.

عوامل خطرساز در زایمان زودرس

علت اصلی زایمان زودرس و تولد پیش از موقع نوزادان هنوز مشخص نیست. با این حال، برخی عوامل در بروز آن نقش دارند که از آن جمله‌‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داشتن سابقه زایمان زودرس
• بارداری دو یا چند قلویی
•  فاصله کمتر از شش ماه بین بارداری‌ها
•  بارداری از طریق لقاح آزمایشگاهی
•  مشكلات رحم‌‌، ‌دهانه رحم يا جفت
• استعمال دخانیات یا استفاده از مواد مخدر غیرقانونی
•  ابتلا به برخی عفونت‌ها و بیماری‌ها که سبب بروز عفونت در مایع آمنیوتیک و دستگاه تناسلی تحتانی شود
•  ابتلا به برخی بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا و دیابت
•  کم وزنی یا اضافه وزن بالا قبل از بارداری
•  بروز وقایع استرس زا در زندگی‌‌، ‌مانند مرگ یک دوست یا مواجهه با خشونت خانگی
• تجربه سقط جنین مکرر
•  آسیب جسمی یا تروما

به دلایل نامعلوم‌‌، ‌زنان سیاه پوست بیشتر از زنان دیگر نژادها دچار زایمان زودرس‌‌ می‌شوند. اما این اتفاق ممکن است برای هر خانمی و بدون هیچ پیش زمینه یا دلیلی بروز کند. بسیاری از زنانی که دچار زایمان زودرس‌‌ می‌شوند دچار هیچ عامل خطر شناخته شده‌‌‌ای نیستند.

عوارض ناشی از زایمان زودرس بر جنین

زایمان زودرس با عوارض و مشکلات کوتاه و بلند مدت برای سلامت جنین همراه است. گرچه تمامی نوزادان نارس این مشکلات را تجربه نمی‌کنند اما معمولاً هرچه نوزاد نارس تر به دنیا بیاید‌‌، ‌احتمال بروز عوارض بیشتر‌‌‌‌‌ می‌شود. وزن هنگام تولد نیز در این‌‌ میان نقش قابل توجهی دارد.

برخی از مشکلات ممکن است در بدو تولد آشکار و برخی دیگر مدت‌ها بعد بروز کنند.

عوارض کوتاه مدت در تولد پیش از موقع

از عوارض کوتاه مدت تولد پیش از موقع که در هفته‌‌‌‌های نخست پس از تولد بروز‌‌ می‌کند‌‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  مشکلات تنفسی

نوزاد نارس ممکن است به دلیل وجود سیستم تنفسی نابالغ‌‌، ‌در تنفس دچار مشکل شود. اگر ریه‌‌‌‌های نوزاد فاقد سورفکتانت باشد- ماده‌‌‌ای که باعث بلوغ ریه‌ها‌‌‌‌‌ می‌شود- ممکن است نوزاد دچار سندرم پریشانی تنفسی شود زیرا ریه‌ها نمی‌توانند بطور عادی باز و بسته شوند.

نوعی اختلال ریوی به نام دیسپلازی برونکوپولمونری نیز در بین نوزادان نارس شایع است. مکث‌‌‌‌های طولانی در تنفس یا به اصطلاح آپنه تنفسی نیز از دیگر اختلالاتی است که نوزاد نارس ممکن است به آن دچار شود.

•  مشکلات قلبی

شایع‌ترین مشکلات قلبی که در نوزادان نارس وجود دارد‌‌، ‌مجرای شریانی باز (PDA) و فشار خون پایین (افت فشار خون) است. PDA، دریچه‌‌‌ای باز بین آئورت و شریان ریوی است. اگرچه این نقص قلبی غالباً به خودی خود بعد از تولد بسته‌‌‌‌‌ می‌شود‌‌، ‌اما عدم انسداد آن‌‌‌‌‌ می‌تواند منجر به سوفل قلب‌‌، ‌نارسایی قلبی و همچنین سایر عوارض شود. فشار خون پایین نیز برای درمان ممکن است به تنظیم مایعات داخل وریدی‌‌، ‌مصرف برخی داروها و گاهی اوقات انتقال خون نیاز داشته باشد.

• مشکلات مغزی

هرچه زودتر نوزاد متولد شود‌‌، ‌خطر خونریزی در مغز بیشتر است که به عنوان خونریزی داخل بطنی شناخته‌‌‌‌‌ می‌شود. بیشتر خونریزی‌ها سبک بوده و با کمی تأثیر کوتاه مدت برطرف‌‌‌‌‌ می‌شوند. اما برخی از نوزادان ممکن است خونریزی مغزی بیشتری داشته باشند که باعث آسیب دائمی مغز‌‌‌‌‌ می‌شود.

• اختلالات کنترل دما

گرمای بدن در نوزادان نارس به سرعت از دست‌‌ می‌رود. چربی بدن این نوزادان بسیار پایین است و نمی‌تواند برای سطح بدن گرمای كافی ایجاد كند. با کاهش دمای بدن، احتمال بروز هیپوترمی یا کاهش خطرناک دمای هسته بدن بالاست.

هیپوترمی در نوزاد نارس‌‌‌‌‌ می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی و پایین آمدن قند خون شود. علاوه بر این نوزاد نارس ممکن است از تمام انرژی حاصل از خوراک تنها برای گرم ماندن استفاده کند و در نتیجه رشد نکند. به همین دلیل نوزادان نارس به گرمای اضافی یا انکوباتور نیاز دارند تا با گرم نگه داشتن بدنشان بتوانند رشد کنند.