آیا بارداری در دوران شیردهی امکان دارد؟+ راهنمای روش‌های باروری در دوره شیردهی

احتمال بارداری و بارداری در دوران شیردهی ممکن است. اما در صورتی که فرزندتان را به طور مرتب و انحصاری با شیر خودتان تغذیه کنید ممکن است بازگشت به چرخه قاعدگی دچار تاخیر شود. این موضوع برای زنان جوان که صاحب فرزند هستند مسئله مهمی نیست و حتی این تاخیر می‌‌تواند به آنها برای برنامه ریزی و کنترل جمعیت نیز کمک کند اما برای زنان مسن‌تر که می‌‌خواهند هر چه سریع‌تر فرزند دار شوند و فرصت زیادی برای انتظار ندارند یا برای زنانی که دچار ناباروری هستند و می‌‌ترسند بعد از این بارداری نتوانند دیگر باردار شوند چه؟ در این مقاله به چگونه بارداری در دوران شیردهی می‌‌پردازیم:

چطور شیردهی بر باروری زنان تاثیر می‌‌گذارد؟

بعد از زایمان چند هفته و گاه چند ماه زمان لازم است تا بدن قدرت باروری خود را بازیابد. بعد از زایمان 6 هفته زمان می‌برد تا بدن خود را بازسازی کند. در صورتی که خانمی تغذیه با شیر مادر را آغاز نکند بعد از 6 هفته چرخه قاعدگی آغاز می‌شود. با بازگشت قاعدگی، قدرت باروری خانم نیز از سر گرفته شده و خانم می‌تواند مجدد باردار شود. اما در خانم‌هایی که تغذیه انحصاری با شیر مادر را برای نوزادشان شروع می‌کنند این زمان طولانی‌تر شده و چرخه قاعدگی با تاخیر آغاز می‌شود.

به عبارتی در زنانی که فرزندشان را تنها با شیر مادر تغذیه می‌کنند و از هیچ نوع ماده غذایی دیگری در کنار آن استفاده نمی‌کنند، فرزندشان زیر 6 ماه سن دارد و چرخه قاعدگی هم هنوز شروع نشده احتمال بارداری ضعیف است. بعد از 6 ماهگی با آغاز تغذیه تکمیلی و خواب بیشتر شیرخوار در طول شب، با کاهش دفعات شیردهی، قدرت باروری نیز در زنان بازمی‌گردد.

آیا شیردهی در زمان بارداری بی خطر است؟

دلایل زیادی برای اینکه بخواهید بین دوره شیردهی و بارداری دوم همزمانی ایجاد کنید وجود دارد. مثلا ممکن است بارداری غیرمنتظره ای باشد همچنانکه نوزاد شیرخواره ای دارید ( احتمال بارداری در شیردهی وجود دارد حتی اگر چرخه قاعدگی شما شروع نشده باشد). مثال دوم؛ ممکن است آماده از شیر گرفتن نوزاد نباشید ( هرزمانی بین تولد نوزاد تا سه سالگی).

هردلیلی که وجود داشته باشد، شیردهی در این دوران کاملا بی خطر است. بدن شما مسئولیت تولید شیرکافی برای نوزاد تازه وارد را بر عهده میگیرد و از طرفی، مواد مغذی کافی برای جنین هم تأمین میکند.

خوب است بدانید که شیردهی در بارداری باعث انقباضات خفیف در بدن مادر می شود. توجه داشته باشید این وضعیت برای موارد بارداری سخت هم بدون خطر است ولی اگر یکی از شرایط زیر را دارید لازم است زیر نظر متخصص یا ماما باشید:

◄ خطر زایمان زودرس

◄ حاملگی دو یا چندقلویی

◄ سابقه سقط جنین یا زایمان زودرس در گذشته

برای بارداری مجدد باید شیردهی را قطع کرد؟

اگر تمایلی به شیردهی انحصاری به فرزندتان ندارید و می‌خواهید هر چه سریع‌تر برای بارداری مجدد اقدام کنید بهتر است شیردهی را قطع کنید. اگر تمایلی به قطع شیردهی ندارید می‌توانید در کنار آن از شیر خشک یا غذای کمکی هم استفاده کنید و با کم کردن دفعات شیردهی به بازگشت قدرت باروری خود کمک کرده و برای بارداری اقدام کنید. مثلا اگر تنها صبح و شب به فرزندتان شیر دهید به احتمال زیاد دوره‌های قاعدگی باز می‌گردد.

نکات بارداری در دوران شیردهی

این موضوع در عین حال به حفظ رابطه عاطفی مادر با شیرخوار نیز کمک می‌کند. در صورت قطع کامل شیردهی، چرخه قاعدگی طی 4 تا 8 هفته بازمی‌گردد. اما به این موضوع هم توجه داشته باشید که این موضوع در زنان گوناگون متفاوت است و در برخی خانم‌ها حتی با وجود قطع شیردهی چرخه قاعدگی تا مدت‌ها فعال نمی‌شود.

مراقبت از نوزاد شیرخواره در دوره بارداری دوم

شیر مادر در زمان حاملگی دوم همچنان تولید می شود تا نوزاد را تغذیه کنید. البته ناگفته نماند با پیشرفت بارداری، احتمال کاهش حجم شیر وجود دارد. باید اضافه کنیم با تولید شیر کلستروم colostrum ( آغوز پیش از زایمان)، مزه شیر در دوره شیردهی اول شما برای نوزاد فرق میکند.

با تولید شیر آغوز، نوزاد اول ممکن است خودش را از شیر بگیرد که این وضعیت در ماه پنجم بارداری اتفاق می افتد. توجه داشته باشید که به دلیل وجود ماده ملین طبیعی در آغوز، مدفوع شیرخواره اول ممکن است حالت مایع بیشتری داشته باشد و این موضوع نباید شما را نگران کند.

ناگفته نماند اگر با شروع بارداری دوم، نوزاد اول کمتر از یک سال دارد، لازم است وزن او را پس از تغییرات در مزه شیر کنترل کنید. شاید برای تأمین مواد مغذی بیشتر در این دوره، لازم باشد غذای بیشتری برای او درنظر بگیرید. ماما در این مورد شما را راهنمایی میکند.

مراقبت از مادر در زمان بارداری در شیردهی

شیردهی وقتی باردار هستید باعث حساس شدن سینه های شما می شود. حتی ممکن است بیشتر احساس خستگی کنید یا حالت تهوع صبحگاهی بیشتری به سراغتان بیاید. درواقع این نشانه بارداری پررنگ تر می شود. نگران نباشید! این اثرات به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از بارداری است.

باید اضافه کنیم که پس از سه ماهه اول بارداری، این علائم هم از بین می روند که البته برخی از زنان تا پایان حاملگی خود این وضعیت را تجربه خواهند کرد.  برای کنترل وضعیت بهتر است روی نحوه شیردهی خود تمرکز بدهید یا حالت شیردادن را تغییر دهید.

با رعایت تغذیه بارداری اصولی، آب رسانی کافی به بدن و استراحت بیشتر میتوانید از خودتان مراقبت کنید. همچنین نیازی به مکمل های بارداری بیشتر ندارید چون بدن شما همزمان هم برای شیردهی به نوزاد اول فعال است و هم مواد مغذی لازم را به جنین می رساند.

از شیرگرفتن نوزاد اول

اگر میخواهید بچه اول را از شیر بگیرید، وقتی باردار هستید این کار را بکنید تا نیازی به هماهنگ شدن او با شرایط جدید پس از تولد نوزاد جدید نباشد.

بارداری در شیردهی شامل از شیرگرفتن نوزاد اول هم می شود.

برای تشویق اولی که از شیر گرفته شود، میتوانید به تدریج در برنامه شیرخوردن او تأخیر ایجاد کنید یا تشویق کنید کوتاه تر شیر بخورد. اگر نوزاد شما متوجه می شود، میتوانید درمورد شرایط فعلی خود و اینکه سینه هایتان حساس شده است برایش توضیح بدهید.

شیردهی و استفاده از روش‌های کمک باروری

زمانی که تحت درمان‌های ناباروری زنان هستید شاید بتوانید به شیرخوارتان با توجه به سن و میزان نیازش به شیر، شیر دهید. در صورتی که چرخه قاعدگی بازگشته و فقط چند بار در روز به شیرخوار شیر می‌دهید، می‌توانید از درمان‌های زیر برای افزایش توان باروری‌تان کمک بگیرید:

• استفاده از داروی کلومید

داروی کلومید یا کلومیفن در شیردهی بی خطر بوده و حتی مصرف آن می‌تواند سبب افزایش میزان شیر شود.

• استفاده از روش IUI

روش آی یو آی یا تلقیح درون رحمی به دلیل کم بودن تعداد اسپرم مردانه و در دوران تخمک گذاری انجام می‌شود. برای انجام این روش نیازی به قطع شیردهی یا مصرف دارو ندارید.

• انتقال رویان منجمد

برای این منظور باید پوشش داخل رحمی برای لانه گزینی رویان آماده باشد. بسته به دارویی که پزشک تجویز میکند ممکن است بتوانید به شیردهی ادامه دهید.

شیردهی و داروهای تزریقی در روش‌های کمک باروری IVF و IUI

اگر خونریزی‌های ماهانه شروع نشده و نیاز به تزریق داروی گنادوتروپین برای IUI یا IVF داشته باشید پزشک توصیه می‌کند قبل از شروع درمان به طور کل فرزندتان را از شیر بگیرید. هورمون‌هایی که بدن در طول شیردهی تولید می‌کند مانع تخمک گذاری می‌شود و اثر داروهای کمک باروری را کاهش می‌دهد. از سوی دیگر اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف این داروها در طول شیردهی وجود ندارد. در مورد اینکه چه میزان از این دارو می‌تواند وارد شیر شود و چه تاثیری بر شیرخوار دارد اطلاعات کافی در دسترس نیست.

کلام پایانی

اگر تمایلی به بارداری ندارید، تغذیه انحصاری با شیر مادر می‌تواند تا حدودی از بارداری مجدد پیشگیری کند. اما اگر به دلیل سن بالا یا ناباروری مایل هستید هر چه زودتر مجدد باردار شوید و وقت را از دست ندهید می‌توانید در کنار شیردهی برای بارداری اقدام کنید. از آنجایی که ویژگی جسمی خانم‌ها با هم متفاوت است بهتر است در زمینه نحوه شیردهی و مدت زمان آن و قطع یا ادامه دادنش با متخصص زنان و متخصص نابابروری مشورت کنید و در نهایت تصمیم را بگیرید که چه تصمیمی به صلاح شما و خانواده است.

منبع: pregnancybirthbaby