آنچه باید از سندروم تخمدان پلی کیستیک بدانید(علائم هشداردهنده+راهکارهای درمان)

سندروم تخمدان پلی کیستیک بدون تردید یکی از شایع ترین مشکلات زنانه در زندگی مدرن است. بسیاری از زنانی که با این بیماری دست و پنجه نرم میکنند ممکن است مشکلاتی برای اقدام به بارداری داشته باشند.

تیم سلامت بانوان مینت با هدف افزایش آگاهی زنان در مورد بیماری های زنان و هموار کردن مسیر برای باردارشدن، اپلیکیشن مینت را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار داده است.

ورود به اپلیکیشن

 شما خواننده جویای دانش در حوزه سلامت بانوان میتوانید با کلیک روی دکمه بالا، نکات لازم برای اقدام بارداری و چکاپ اولیه را دریافت کنید.

در صورت اقدام به بارداری با سندروم تخمدان پلی کیستیک، لازم است آگاهی های لازم را در مرحله چکاپ اولیه کسب کنید.

سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ چه کسانی در معرض ابتلا به آن هستند؟ پاسخ تمامی سوالات خود را با مطالعه ی مقاله آماده شده توسط متخصصین مینت، بیابید.

عوامل تهدید کننده ی سندروم تخمدان پلی کیستیک

سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) وضعیتی است که به علت اختلال در سیستم درون ریز، سطح هورمون های جنسی و متابولیسم بدن به وجود می آید. در نتیجه، تخمک درون تخمدان، بالغ نمی شود و تخمک گذاری اتفاق نمی افتد و باعث ایجاد کیست ها یی در تخمدان می شوند.

سندروم تخمدان پلی کیستیک بر روی سیستم سلامتی، ظاهر بانوان و قدرت باروری آن ها بسیار تاثیر گذار است.

۵٪ – ۱۰٪ از تمامی بانوان جهان در سنین ۱۵ تا ۴۴ سال این وضعیت را دارند، اما این بیماری در اکثر مواقع هنگام مراجعه آن ها به پزشک جهت درمان ناباروری، تشخیص داده می شود.

سندروم تخمدان پلی کیستیک قابل درمان است، اگرچه مقداری زمان بر است.

خطر ابتلا به این بیماری در صورت وجود عامل ارثی و همچنین وزن بیش از حد، بسیار بالا تر است.

علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک

علائم PCOS

این اختلال به علت نوسان در سطح هورمون ها بوجود می آید به عنوان مثال، افزایش تولید هورمون های مردانه (آندروژن ها).

علائم و نشانه های تنبلی تخمدان شامل موارد زیر است:

• سیکل های قاعدگی نامنظم
• پریود نشدن به مدت ۲ هفته تا ۲-۳ ماه
• افزایش وزن بدن و همچنین افزایش اشتها
• افزایش تولید سبوم و چربی پوست (داشتن پوست چرب ) و آکنه های التهابی
• شکستگی موها، موخوره و ریزش مو
• رشد مو های زائد روی سینه ها، شکم، کمر، لگن و ران ها، چانه و همچنین پشت لب ها

داشتن این علائم لزوما باعث بیماری نمی شوند اما در صورت داشتن آنها حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

توضیحات دکتر فائزه شهبازی در رابطه با سندروم تخمدان پلی کیستیک

چرا داشتن تخمدان پلی کیستیک باعث قاعدگی های نامنظم می شود؟

قاعدگی منظم و تخمک گذاری از نشانه های یک سیکل قاعدگی کامل هستند و عملکرد مناسب تخمدان ها را نشان می دهد.

در صورت داشتن سندروم تخمدان پلی کیستیک، سطح هورمون های مردانه ( آندروژن ها ) افزایش پیدا می کند که بر فرآیند تخمک گذاری، تاثیر منفی می گذارد و لایه بیرونی تخمدان ها ضخیم می شود و فولیکول بالغ نمی تواند برای آزاد شدن تخمک، آن را از بین ببرد، در نتیجه تخمک گذاری اتفاق نمی افتد و تخمک از تخمدان آزاد نمی شود؛ در نهایت فولیکول به صورت کیست در تخمدان می ماند.

به همین دلیل بدن دچار فقدان استروژن و پروژسترون تولید شده توسط تخمدان ها می شود، که وجود آن ها برای داشتن یک چرخه کامل قاعدگی، ضروری است.

به دنبال این شرایط اندومتریوم به آرامی رشد می کند و باعث تعویق قاعدگی می شود و فواصل بین سیکل ها ممکن است بیشتر از ۹۰ روز شوند.

درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک: داشتن وزن ایده آل ضروری است!

در اکثر موارد، افرادی که در آن ها این بیماری تشخیص داده شده است، با کاهش پاسخ به هورمون انسولین مواجه هستند که این هورمون در تنظیم قند خون بدن نقش اصلی را دارد و در نتیجه  خود را به صورت افزایش اشتها نشان می دهد.

سطح بالای انسولین، تولید هورمونهای جنسی مردانه را تحریک می کند که باعث پلی کیستیک در تخمدان ها می شود.

داشتن یک رژیم متعادل و فعالیت فیزیکی کافی بسیار مهم است؛ در غیر این صورت، درمان تخمدان پلی کیستیک یا همان تنبلی تخمدان می تواند بسیار پیچیده باشد. البته تغذیه مناسب و متعادل از اهمیت زیادی برخوردار است.

برای مثال، می توانید روزانه و به طور مرتب، حداقل 45 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشید، از جمله تمرین هایی که باعث سوختن کالری می شود.

فعالیت بدنی مطلوب و داشتن وزن ایده آل موجب تولید طبیعی (نه ترشح بیش از حد) آندروژن ها ( هورمون های جنسی مردانه) می شود و سلول های بدن قادر به جذب بهتر انسولین می شوند. در نتیجه، به تدریج پاسخ سلول ها به مقادیر طبیعی انسولین، به حالت طبیعی بر میگردد، سطح قند خون و اشتها کاهش می یابد.

نکته دیگر این است که، کاهش وزن، باعث نرمال شدن متابولیسم چربی ها و کربوهیدرات ها میشود و کنترل کمیت و کیفیت مواد غذایی مصرف شده آسان تر می شود.

سندروم تخمدان پلی کیستیک و تاثیرات آن بر باروری

یکی از دلایل اصلی که زنان نمیتوانند باردار شوند همان تخمدان پلی کیستیک است.

مشکل هورمونی در بدن به وجود می آید که در کار سیستم تناسلی و تولیدمثل بدن اختلال وارد می‌کند.

هنگامی که تنبلی تخمدان دارید، تخمدان ها بزرگتر از حد معمول هستند. تخمدان های بزرگ می توانند تعداد زیادی از کیست های کوچک داشته باشند که شامل تخمک های نابالغ هستند.

عدم تعادل هورمونی

سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث میشود که زنان سطح بیشتری از هورمونهای مردانه اندروژن را تولید کند.

اندروژن در مردان برای تشکیل ارگان ها و سایر ویژگی های مردانه لازم است. در زنان معمولا این هورمون به استروژن تبدیل می‌شود.

 مشکلات تخمک گذاری

تخمدان پلی کیستیک و بارداری

سطح بالای هورمون های  اندروژن در فرایند تخمک گذاری و آزادسازی معمولی تخمک ها اختلال وارد میکند.

اگر یک تخمک نابالغ رها شود فرایند باروری به درستی رخ نمی دهد و به معنی آن است که شما باردار نمی شوید. همچنین تخمدان پلی کیستیک سبب میشود که  پریود نشوید یا قاعدگی‌های نامنظمی داشته باشید. که این از اولین نشانه هایی است در صورت داشتن تنبلی تخمدان با آن مواجه خواهید شد.

 تنظیم کردن قاعدگی

خوشبختانه روش های درمانی مختلفی وجود دارد که می توان حتی در زمانی که تنبلی تخمدان نیز دارید باردار شوید.

پزشک ممکن است قرص های ضد بارداری را تجویز کند. این قرص سیکل قاعدگی را تنظیم می کنند و باعث کاهش تولید هورمون اندروژن میشوند.

اگر نمی توانید از قرص های ضد بارداری استفاده کنید پزشک ممکن است قرص های پروژستین را تجویز کند.

این قرص‌ها را دو هفته در ماه و به مدت یکی دو ماه مصرف کنید.

 داروهایی که به کمک تخمک‌گذاری می آیند

اگر می‌خواهید تخمک گذاری انجام شود و در نهایت باردار شوید باید داروهای زیر را مصرف کنید:

•  کلومیفن

کلومیفن یک داروی ضد استروژن است که می‌توانید در ابتدای سیکل قاعدگی آن را مصرف کنید

• متفورمین

اگر کلومیفن به تخمک‌گذاری کمکی نکرد می توانید از همان داروی دیابت یعنی متفورمین استفاده کنید.

•  اگر کلومیفن و متفورمین هر دو پاسخ ندادند پزشک ممکن است داروهایی که حاوی هورمونهای تحریک کننده فاز فولیکولار (FSH) و فرمول های تحریک کننده فاز لوتئال (LH) هستند را تجویز کند.

• لتروزول

داروی دیگری که میتواند در تخمک گذاری به شما کمک کند لتروزول است. این دارو زمانی که سایر روش های درمانی پاسخ نداد تجویز می شود.

برای مصرف این داروها حتما باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک باعث می‌شود تا دوز مناسبی از این داروها را مصرف کنید تا از هر گونه از عوارض این داروها به دور باشید. همچنین می توانید چکاپ های منظمی را انجام دهید. ( در این مواقع دستگاه اولتراسوند برای عکسبرداری در داخل بدن استفاده می شود.)

تغییر سبک زندگی

اگر اضافه وزن دارید حتما برنامه ای برای کاهش وزن داشته باشید چرا که می‌تواند به تنظیم کردن سطح هورمون‌های بدن تان کمک کند. کاهش ۱۰ درصد از وزن، سیکل قاعدگی را منظم تر و قابل پیشبینی تر می کند که در نهایت می تواند به بارداری شما کمک کند.

اگر بخواهیم به صورت کلی صحبت کنیم داشتن سبک زندگی سالم، رژیم غذایی خوب، ورزش منظم، عدم استعمال دخانیات، استرس کم و کنترل دیابت به قدرت باروری تان کمک می کند.

اگر سندروم تخمدان پلی کیستیک دارید و پریود هایتان نیز نامنظم است،حتماً به پزشک مراجعه کنید.

سوالات رایج در رابطه با سندروم تخمدان پلی کیستیک PCOS

تست تشخیص PCOS

تست تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

آزمایش مشخصی برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیست وجود ندارد. پزشک یک معاینه فیزیکی را برای تشخیص داشتن علائم غیر عادی سندروم تخمدان پلی کیستیک انجام می دهد و همچنین توسط پزشک یک سونوگرافی برای بررسی تخمدان ها، رحم و آزمایش خون برای تعیین سطح هورمون انجام می شود.

اگر برایتان این بیماری تشخیص داده شد، پزشک آزمایش های دیگر را برای بررسی سطح کلسترول و قند خون، تجویز می کند.

تشخیص PCOS

پزشک درمورد پرونده پزشکی، سابقه بیماری خانوادگی ( در خواهر یا مادر) و همچنین علائمی که دارید  سؤالاتی از شما میپرسد. همچنین لازم است یک آزمایش هم روی شما انجام شود که احتمالا معاینه لگن است. تست لگن قرار است ارگان های باروری شما را بررسی کند؛ چه داخلی و چه بیرونی.

توجه داشته باشید که یک سری از علائم سندروم شبیه به مواردی هستند که باعث بروز بیماری های زنانه دیگر می شوند. بنابراین پزشک آزمایش های زیر را هم برای شما تجویز میکند:

سونوگرافی– با کمک امواج صوتی و صفحه مانیتور، تصویری از رگ های خونی، بافت ها و اندام های بدن آماده می شود. قرار است تا اندازه تخمدان های شما ارزیابی شود تا پزشک درمورد وجود یا عدم کیست در آن نظر بدهد. در این آزمایش همچنین ضخامت بافت رحم بررسی می شود (اندومتریوم).

آزمایش خون– تست خون می دهید تا سطح بالای اندروژن و هورمون های دیگر بررسی شود. همچنین احتمالا سطح گلوکز خون شما هم چک می شود و ممکن است پزشک بخواهد سطح تریگلیسیرید و کلسترول شما را هم اندازه بگیرد.

قرص های ضدبارداری– برای کنترل چرخه های قاعدگی، کاهش سطح آندروژن و کم کردن جوش قرص های ضدبارداری برایتان تجویز می شود.

داروهای دیابت– برای کاهش مقاومت انسولین معمولا از این داروها استفاده می شود. تجویز این نوع دارو ممکن است باعث کاهش سطح آندروژن، کندکردن روند رشد مو و منظم شدن تخمک گذاری شود.

آیا می توانم از شر تخمدان پلی کیستیک خلاص شوم؟

متاسفانه هنوز برای PCOS درمان قطعی وجود ندارد. با این حال، این بدان معنا نیست که نشانه های سندروم تخمدان پلی کیستیک را نمی توان مدیریت کرد! درمان تخمدان پلی کیستیک بستگی به این قضیه دارد که ایا قصد بارداری دارید یا خیر! درمان های جایگزین شامل سبک زندگی سالم، کاهش وزن و هورمون های جلوگیری از بارداری است. همچنین پزشک می تواند درمان های مختلفی را برای مدیریت عوارض ناشی از سندروم تخمدان پلی کیستیک مانند رشد بیش از حد مو و مقاومت به انسولین را تجویز کند.

دلیل اصلی ایجاد سندروم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

علت دقیق این بیماری مشخص نیست. با این حال، تحقیقات نشان داده است که عوامل ارثی نقش پررنگ تری در ابتلا به PCOS می تواند داشته باشند، هرچند که ژن خاصی وجود ندارد که باعث سندروم تخمدان پلی کیستیک شود. PCOS باعث اختلالات هورمونی مانند سطح بالایی از آندروژنها و هورمونهای مردانه می شود. این عدم تعادل هورمونی باعث ایجاد علائم دیگری در بسیاری از قسمت های بدن می شود.

آیا خستگی از علائم تخمدان پلی کیستیک است؟

بله در واقع، خستگی یکی از شایع ترین نشانه های سندرم تخمدان پلی کیستیک است. عدم تعادل هورمونی در بدن، با بیخوابی، وضعیت بد فیزیکی و  نوسانات میزان قند خون باعث خستگی می شود که علائم شایع PCOS است.

آیا باوجود داشتن تخمدان پلی کیستیک، امکان بارداری هست؟

سندروم تخمدان پلی کیستیک می تواند باعث بی نظم شدن تخمک گذاری یا به طور کلی باعث عدم تخمک گذاری شود که در نهایت با ایجاد اختلال در بارداری طبیعی همراه است. داشتن وزن سالم و دارو درمان مناسب و دقیق تحت نظر متخصصین زنان می تواند به تنظیم شدن سیکل قاعدگیتان کمک کند. همچنین پزشک می تواند داروهای تخصصی را برایتان تجویز کند و باعث تخمک گذاری در بدنتان شود. تمامی بانوانی که مبتلا به PCOS، یکسان نیستند. نقش خود شخص در درمان PCOS بسیار کمک کننده است.

سریع ترین راه درمان تخمدان پلی کیستیک چیست؟

سریع ترین راه درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک

هرچند که سندروم تخمدان پلی کیستیک درمان همیشگی ندارد اما راه های بسیاری برای کنترل علائم آن وجود دارد. اولین کاری که باید در این رابطه انجام دهید، داشتن سبک زندگی سالم است. حتی کاهش ۵ درصدی وزن می تواند در کاهش علائم PCOS بسیار کمک کننده باشد. اگر قصد بارداری نداشته باشید، پزشک برای تنظیم سیکل پریودیتان، هورمون های جلوگیری از بارداری را تجویز می کند.

آیا با وجود داشتن PCOS می توانم قاعدگی های منظمی داشته باشم؟

دربین بانوانی ‌که تنبلی تخمدان دارند، داشتن سیکل قاعدگی منظم چندان رایج نیست اما مواردی وجود دارند که با وجود PCOS، سیکل های قاعدگی منظنی را تجربه می کنند.

اگر علائمی مشابه با علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک دارید، مانند:

• رویش موی زائد بدن
• به سختی وزن کم کردن
• آکنه
• ریزش موهای سر
• افسردگی و بدخلقی

برای حل مشکلات این چنینی با پزشک خود آنها را درمیان بگذارید، حتی اگر چرخه قاعدگی منظمی داشته باشید.

آیا سندروم تخمدان پلی کیستیک خودبه خود بهبود میابد؟

در بعضی موارد، با داشتن شیوه ی زندگی سالم تر و مصرف روش های جلوگیری از بارداری هورمونی می توانید بخشی از علائم سندروم تخمدان پلی کیستیک را برطرف کنید.

همچنین بانوان پس از بارداری و دوران شیردهی کاهش و تغییر را در علائم PCOS مشاهده می کنند.

آیا سندروم منجر به سرطان می شود؟

کیست هایی که در تخمدان ها بعلت PCOS ایجاد شده اند خطرناک نیستند و قابلیت تبدیل به سرطان را ندارند. با این حال، تحقیقات نشان داده است  بانوانی که PCOS دارند، ریسک ابتلا به سرطان دیواره رحم در آن ها مقداری بالاتر است. دیگر تحقیقات نشان می دهد که رابطه ای بین PCOS و تخمدان ها و سرطان سینه وجود دارد اما این مسئله برای همه ی بانوان صدق نمی کند.

آیا PCOS با افزایش سن بدتر می شود؟

متاسفانه بله احتمال دارد. زنان مسن تر که مبتلا به تنبلی تخمدان، در ریسک افزایش وزن بیشتری نسبت به زنان عادی هستند و علائمی مانند ریزش مو در آن ها می تواند بدتر شود.

سایر اختلالات هورمونی مانند کلسترول بالا، تری گلیسیرید و سطح قند خون ممکن است بعد از یائسگی باقی بماند. این امر خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی، دیابت، چاقی و سندرم متابولیک را افزایش می دهد.

من و سندروم تخمدان پلی کیستیک

علائم تنبلی تخمدان از جمله اضافه وزن، رشد موهای زائد و آکنه از جمله مشکلات زنان مبتلا به این اختلال هورمونی است. درمان های زیبایی مثل لیزر مو یا الکترولیز موهای زاید ممکن است به شما احساس بهتری بدهد و ظاهر مورد قبولتان را داشته باشید. البته میتوانید در نهایت با پزشک درمورد بهترین گزینه درمانی متناسب با شرایط خودتان صحبت کنید.

زمان مراجعه به پزشک

زمانیکه نظم چرخه قاعدگی شما به هم میخورد، رشد موی زاید زیادی دارید و دچار افزایش وزن شده اید یعنی لازم است به پزشک مراجعه کنید تا درمورد تخمک گذاری و تصمیم شما برای اقدام به بارداری راهنمایی تان کند.

سخن پایانی: نکات تکمیلی

نکاتی که در پایان برای شما مینویسیم جهت یادآوری و اطمینان دادن به شماست تا بدانید میتوانید با کمی حوصله و صبوری، بر مشکل غلبه کنید:

◄ سندرم تنبلی تخمدان یکی از مشکلات شایع زنان به ویژه در سن باروری است.

◄ امکان عدم تخمک گذاری برای زنان مبتلا به این اختلال وجود دارد. همچنین بالا بودن سطح آندروژن و فراوانی کیست های کوچک در تخمدان ها از دیگر علائم این مشکل است.

◄ تنبلی تخمدان باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی، افزایش رشد موی زاید، آکنه، ناباروری زن و اضافه وزن می شود.

◄ زنان مبتلا به سندروم ممکن است بیش از زنان دیگر در معرض ابتلا به دیابت نوع 2، فشار خون بالا، بیماری های قلبی و سرطان رحم قرار بگیرند.

◄ روش درمان اختلال به تصمیم زن برای باردار شدن بستگی دارد. زنانی که قصد دارند در آینده مادر شوند باید داروهای متفاوتی را مصرف کنند.

منبع: hopkinsmedicine