ملاسما یک بیماری مزمن رنگدانهای است که باعث ایجاد تیرگی، لکهدار شدن و ناهموار شدن پوست در قسمتهایی از بدن به ویژه صورت میشود که بیشتر در معرض نور آفتاب قرار میگیرد. احتمال بروز ملاسما در زنان بیشتر از مردان است. بروز این عارضه در زمان 20 تا 50 سالگی و بارداری بسیار شایع است و عموما به آن ماسک بارداری یا کلوآسما گفته میشود.
اگرچه از نظر پزشکی بی ضرر است، اما برای بسیاری از افراد این تغییر رنگ خجالتآور است، به همین خاطر به دنبال راهحلی برای معالجه آن میگردند.
علائم ملاسما
ملاسما باعث تجمع بیش از حد رنگدانهها در بافت میشود و پوست را تغییر رنگ میدهد و تیرهتر نشان میدهد. این تغییر رنگ بسته به نوع پوست و شدت ملاسما، میتواند قهوهای روشن تا تقریباً سیاه باشد. همچنین از علائم دیگر آن میتوان به لکهدار شدن و ناهموار شدن پوست اشاره کرد. اما علامت اصلی ملاسما این است که به صورت متقارن بر روی صورت ظاهر میشود و لکههایی به طور مساوی در سراسر بینی یا پیشانی ایجاد میکند.
این لکهها برجسته نیستند و در حقیقت هیچ درد، سوزش یا خارش خاصی هم ندارند و از آنجایی که بیرنگ هستند، هیچ حسی نسبت به آنها ندارید.
ملاسما بیشتر در سطوحی از پوست ایجاد میشود که در معرض آفتاب بودهاند. این لکها بیشتر در بالای لب بالایی، گونهها، بینی و پیشانی وجود دارند، اما میتوانند در هر نقطه از صورت ایجاد شوند. حتی به ندرت در قفسه سینه، بازوها و قسمت فوقانی کمر نیز مشاهده شدهاند.
علل ملاسما
به علت تولید بیش از حد ملانین، ملاسما ایجاد میشود. ملانین رنگدانهای است که رنگ پوست، چشم و مو ناشی از آن است و اگر بیش از حد تولید شود باعث تغییر رنگ پوست میشود به همین خاطر افرادی که دارای رنگ پوست تیره هستند، ملانین زیادی تولید میکنند و برعکس افرادی که دارای چهره روشنتر هستند ملانین کمتری دارند.
ملانوسیتها سلولهایی هستند در پوست که ملانین ایجاد میکنند و گاها به دلایلی که کاملاً واضح نیست، دچار نقص میشوند و در برخی قسمتهای بدن شروع به تولید ملانین بیشتر میکنند. ملانین اضافی پوست را تیره و لکهدار میکند که ما به عنوان ملاسما آن را میشناسیم.
در ملاسما، تغییر رنگ بیشتر در لایه اپیدرم که بالاترین لایه پوست است، ایجاد میشود و در حالی که شواهد نشان میدهند که تراکم رنگدانههای ملانین در اپیدرم موضعی است، با این حال لایههای عمیقتر پوست (مانند درم) نیز در رشد ملاسما نقش دارند.
عوامل محرک برای ملاسما
عوامل محرک خاصی وجود دارند که شما را مستعد ابتلا به ملاسما میکند. هر چه این فاکتورها بیشتر باشند احتمال ابتلا به ملاسما نیز بیشتر است. اما در بعضی موارد، ملاسما بدون هیچ عامل محرك خاصی ایجاد میشود. مانند:
-
رنگ چهره
اگر چهره شما سبزه یا قهوهای رنگ است و به راحتی برنزه میشوید، شانس بیشتری برای ابتلا به ملاسما نسبت به افرادی دارید که دارای چهرههای بسیار روشن یا بسیار تیره هستند.
-
هورمونها
ایجاد ملاسما با افزایش هورمونهای استروژن مرتبط است. به همین دلیل ملاسما در زنان بسیار بیشتر از مردان است. اما در مردان نیز میتواند به دلیل سابقه خانوادگی وجود داشته باشد. همچنین از آنجا که مشکلات تیروئید روی هورمونها تأثیر میگذارد، در صورت بروز مشکلات تیروئیدی نیز احتمال ابتلا به ملاسما بیشتر میشود.
-
بارداری
به این دلیل این مشکل را “ماسک بارداری” مینامند که تا 70٪ زنان باردار را تحت تأثیر قرار میدهد و در سه ماهه دوم یا سوم ظاهر میشود. اما باز میتوانید دلیل آن را افزایش سطح استروژن و پروژسترون بدانید.
-
بودن در معرض نور خورشید
یک عامل محرک بزرگ در بیشتر شدن ملاسما قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد است. در حقیقت، ممکن است متوجه شوید که ملاسما در روزهای آفتابی تابستان بیشتر آشکار میشود و کمی در زمستان محو میشود. زیرا پرتوهای فرابنفش خورشید باعث تحریک ملانوسیتها برای ایجاد ملانین بیشتر میشود
افراد مبتلا به ملاسما باید توجه داشته باشند، هنگامی که در معرض نور آفتاب و آسیبهای آن قرار بگیرند، لایه درم علائم را در طولانی مدت نشان میدهد.
-
ژنتیک
ممکن است فردی از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به ملاسما باشد و تعداد زیادی از خویشاوندان او این مشکل را داشته باشند. بنابراین، اگر سابقه خانوادگی داشته باشید، باید تمام تلاش خود را بکنید تا در صورت امکان از سایر عوامل محرک در امان باشید.
-
التهاب پوست
عملهای زیبایی که باعث التهاب پوست میشوند، مانند لایه بردارهای شیمیایی و درمانهای لیزری نیز میتوانند باعث ایجاد ملاسما در برخی افراد شوند.
-
برخی داروها و محصولات آرایشی
برخی داروهای خاص ممکن است خطر ابتلا به این مشکل را افزایش دهند. مانند: قرصهای ضد بارداری و قرصهای جایگزینی هورمون (به دلیل اینکه استروژن را افزایش میدهند)، داروهای ضد تشنج و تتراسایکلینها. همچنین هرگونه محصولات آرایشی که پوست را در برابر آفتاب حساستر میکند ممکن است این خطر را به همراه داشته باشد، با این حال هیچ یک از اینها عامل اصلی خطر محسوب نمیشوند.
تشخیص ملاسما
ملاسما با یک معاینه ساده توسط پزشک به راحتی قابل تشخیص است. او حتی میتواند در زیر نور لامپ وود نگاهی به پوست بیندازد تا راحتتر میزان رنگدانهها را ببیند.
لامپ وود یک نوع لامپ سیاه است که پوست را روشن میکند و به متخصصین اجازه میدهد تا در مقایسه با پوست طبیعی به راحتی رنگدانه و آسیب آفتاب را ببیند. لامپ وود، آسیبهای آفتاب بر روی سطح پوست و همچنین صدماتی که عمیقتر است و با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست، را نشان میدهد.
به ندرت پزشک ممکن است از بافت آسیب دیده نمونهبرداری کند تا تأیید کند که مشکل ملاسما است. این تنها در صورتی انجام میشود که مشکل پوستی دیگری ایجاد شده باشد.
ملاسما یک اختلال زیبایی بسیار متداول است و به سرطان پوست تبدیل نمیشود حتی مسری نیز نیست اما قرار گرفتن در معرض آفتاب بیش از حد، که عامل محرک رشد ملاسما است، شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پوست قرار میدهد. بنابراین، سعی کنید همیشه از کرم ضدآفتاب استفاده کنید.
سایرعواملی که باعث تغییر رنگ پوست میشوند
بیماریهای پوستی بسیاری وجود دارند که باعث تیره شدن رنگ طبیعی پوست (هایپرپیگمانتاسیون) میشود. بیشتر آنها در مقایسه با ملاسما کمی متفاوت هستند، اما برخی از آنها بسیار شبیه هستند، به خصوص اگر با آنها آشنایی نداشته باشید.
-
لکههای مربوط به سن یا لکههای کبدی
غالباً لکههای کبدی، لکههای سنی یا لکههای خورشیدی نیز نامیده میشوند، اما اصطلاح تخصصی این نوع لکهای پوستی، لنتیگوی آفتابی است. لکههای خورشیدی معمولا گرد و بیضی شکل هستند ولی گاهی اوقات به شکلهای نامنظم هم ایجاد میشوند. این لکهها مانند ملاسما، قسمتهای مسطحی از پوست هستند که بر اثر نور آفتاب تغییر رنگ دادهاند. تفاوت اینها با ملاسما در این است که ملاسما به طور کلی یک قسمت بزرگی از صورت را به صورت متقارن پوشش میدهد اما این لکههای کبدی بیشتر در افراد با رنگ پوست روشن ایجاد میشوند.
-
تیرگی پوست بعد از التهاب
تفاوت اصلی بین این تیرگی و ملاسما علت آنهاست. تیرگی پوست بعد از التهاب پس از نوعی زخم التهابی مانند: یک برش، خراش، سوختگی، لکههای اگزما یا آکنههای التهابی ایجاد میشود. این لکها جای زخم نیستند بلکه قسمت مسطحی هستند که بعد از بهبودی پوست تغییر رنگ دادهاند.
-
کک ومک
این لکها به دلیل قرار گرفتن در معرض آفتاب ایجاد میشوند و انواع پوستهای خاص در معرض ابتلا به آنها قرار دارند. به نظر میرسد که آنها به جای تکههای بزرگ مانند ملاسما در سراسر پوست پخش هستند.
درمان ملاسما
ملاسما یک بیماری بی ضرر است و بیشتر مربوط به زیبایی افراد میشود به همین دلیل هیچ درمان پزشکی خاصی برای آن وجود ندارد. در بعضی موارد، تغییر رنگ آن با گذشت زمان محو میشود و احتمال ظاهر شدن آن در دوران بارداری بیشتر است. با این حال، اگر تصمیم به درمان آن گرفتید، گزینههای مختلفی وجود دارد:
داروهای موضعی تجویزی
اصلی ترین درمان ملاسما داروهای موضعی هستند که پزشک تجویز میکند:
- هیدروکینون (گاهی اوقات با کوژیک اسید ترکیب میشود)
- کورتیکواستروئیدهای موضعی
- ترتینوئین
- آزلائیک اسید
- ترانکزامیک اسید
داروهای بدون نسخه
اگرچه محصولات بدون نسخه مؤثرترین گزینهها برای درمان ملاسما نیستند اما ممکن است به مرور زمان به ویژه در صورتی که تغییر رنگ نسبتاً جزئی باشد، از بین بروند. همچنین میتوان پس از دستیابی به نتایج خوب با سایر روشهای درمانی از آنها به عنوان حفظ و نگهداری پوست استفاده کرد. داروهای بدون نسخه شامل موارد زیر هستند:
- اسید گلیکولیک
- عصاره شیرین بیان
- ویتامینC (اسکوربیک اسید)
روشهای درمانی
در بعضی موارد ممکن است از روشهای داخلی برای درمان ملاسما استفاده شود. اینها معمولاً در کنار سایر درمانهای موضعی مورد استفاده قرار میگیرند که شامل موارد زیر هستند:
- میکرودرمابراسیون (لایه برداری مکانیکی پوست)
- لایه برداری شیمیایی
- درمان با لیزر
نکته کلیدی: محافظت در برابر آفتاب
در کنار روشهای درمانی باید دقت داشته باشید که نباید محافظت از پوست در برابر آفتاب را فراموش کنید. خورشید عامل مهمی است که به پیشرفت ملاسما کمک میکند و اگر از پوست خود در برابر آفتاب محافظت نمیکنید، پس درمان کاملی برای شما وجود ندارد.
هنگام درمان ملاسما یا حتی بعد از آن، محافظت از پوست در برابر نور آفتاب به پایان نمیرسد زیرا حتی چند ساعت قرار گرفتن در معرض نور آفتاب میتواند باعث بازگشت ملاسما شود.
بنابراین باید روزانه از ضد آفتاب 30 SPF یا بالاتر استفاده کنید حتی اگر هوا ابری بود یا فقط مدت زمان کوتاهی را در بیرون از خانه میگذرانید.
اگر میخواهید به مدت طولانیتری در بیرون از خانه باشید، حتماً دوباره از ضد آفتاب خود استفاده کنید. حتی گذاشتن کلاه نیز ایده خوبی است.
ناگفته نماند که اگر در تلاش برای بهبود ملاسما هستید، نباید در زیر آفتاب و یا در بستر برنزه شدن باشید. شما به خصوص در هنگام بارداری نباید از حمام آفتاب استفاده کنید زیرا مستعد ابتلا به ملاسما هستید.
مقابله با ملاسما
ملاسما بدون اینکه واقعاً شما را آزار دهد ممکن است ناراحتکننده یا خجالتآور باشد. همچنین طبیعی است که از درمانهای خود و نتیجههایی که نمیگیرید ناامید شوید. بدون شک، درمان ملاسما سخت است.
در اینجا چند نکته برای کمک به شما برای مقابله با ملاسما آورده شده است:
- از روشهای درمانی دقیق استفاده کنید: درمان مداوم برای دستیابی به بهترین نتیجه بسیار مهم است. اگر مطمئن نیستید، از پزشک خود مشورت بگیرید.
- زمان کافی برای درمان قرار دهید تا اثر آن را ببینید: در مدت زمان طولانی، ملاسما به آرامی محو میشود و نتایج را بلافاصله مشاهده نخواهید کرد. سعی کنید صبور باشید و انتظار این را که حداقل چند ماه طول بکشد را داشته باشید.
- همیشه پوست خود را از آفتاب محافظت کنید: این امر به ویژه در هنگام درمان ملاسما اهمیت دارد. از ضد آفتاب استفاده کرده و از لباسهای محافظ مانند کلاه استفاده کنید.
- پوستتان را بیش از حد نشویید: شستشوی پوست خیلی توصیه نمیشود زیرا شستشو، این لکها را محو نمیکند و در واقع با تحریک پوست و ایجاد التهاب حتی آن را بدتر میکند.
- آرایش اصلاحی را امتحان کنید: زیرسازهای آرایشی و پوششدهندهها باعث میشوند لکها کمتر مشخص شوند. اگر میخواهید لکها کاملا پوشش داشته باشند، آرایش اصلاحی را امتحان کنید. محصولات این نوع آرایش به طور ویژه برای پوشش کامل عیبهای پوستی مانند زخم، لک و پیسی، خالکوبی، ماهگرفتگیهای مادرزادی و ملاسما ساخته شده است.
- خود را برای برخی از درمانهای طولانی مدت آماده کنید: ملاسما غالباً سرسخت است. محصولات موضعی میتوانند تغییر رنگ آن را کنترل کنند اما در صورت استفاده نکردن از آنها، محلهای تغییر رنگ به حالت اولیه برمیگردند. استفاده منظم و طولانی مدت بهترین مقابله با ملاسما است. یک متخصص پوست میتواند در تهیه بهترین برنامه درمانی طولانی مدت به شما کمک کند.
دیدگاهتان را بنویسید