علائم و نشانه‌‌‌‌های سندروم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک پذیر (IBS) طیف گسترد‌‌‌ه‌ای از مشکلات گوارشی از جمله اسهال‌‌، یبوست‌‌، شکم درد و نفخ را به همراه دارد. در حالی که بسیاری از افراد ممکن است این علایم را در طول زندگی تجربه کنند، زمانی که مشکلات گوارشی به طور مداوم پیش‌‌‌ می‌آید احتمال تشخیص ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر بالاست. اکثر افراد‌‌‌‌‌‌ می‌‌توانند علائم IBS خود را با تغییر رژیم غذایی، عادت‌‌‌های ورزشی و کاهش سطح استرس مدیریت کنند.

علایم غالب سندروم روده تحریک پذیر

زمانی پزشکان برای بیماری تشخیص سندروم روده تحریک پذیر‌‌‌ می‌گذارند که فرد بدون اینکه تغییری در عادات تغذیه‌ای روزانه‌اش پیش آمده یا شواهد واضح کلینیکی از اختلالات گوارشی وجود داشته باشد به طور مداوم دچار علایم گوارشی شود. در این مقاله به طور دقیق تر به علایم سندورم روده تحریک پذیر می‌پردازیم:

• شکم درد

افرادی که به IBS مبتلا هستند دچار درد‌‌‌های شکمی به شکل اسپاسم‌‌، گرفتگی، درد‌‌‌‌های شدید و احساس ناراحتی عمومی در شکم هستند. دردها ممکن است خفیف‌‌، متوسط یا شدید باشند. برای برخی از افراد‌‌، درد IBS با اجابت مزاج تسکین‌‌‌‌‌‌ می‌‌یابد‌‌، در حالی که در برخی دیگر اینطور نیست. به گفته بیماران درد شکم ممکن است بعد از خوردن غذا یا هنگامی که بیمار تحت فشار‌‌‌های عصبی و استرس زیادی قرار دارد‌‌، بدتر شود.

• اسهال

اسهال زمانی رخ‌‌‌‌‌‌ می‌‌دهد که بیمار مدفوع شل و آبکی داشته باشد. افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر اغلب دچار اسهال همراه با حس گرفتگی‌‌‌‌های شکمی و احساس فوریت برای تخلیه روده هستند. گاهی اوقات فوریت به قدری قابل توجه است که فرد بیمار نگران دفع تصادفی است یا حتی این موضوع برایش رخ می‌دهد.

اجابت مزاج ممکن است سه یا چند بار در طول یک روز اتفاق بیافتد. اگر اسهال مشکل اصلی باشد‌‌، تشخیص بیماری IBS با اسهال غالب (IBS-D) خواهد بود.

• یبوست

یبوست وقتی اتفاق‌‌‌‌‌‌ می‌‌افتد که مدفوع سخت‌‌، خشک و دشوار در دفع باشید. هنگامی که یبوست وجود دارد‌‌، حرکات رود‌‌‌ه‌ای کمتر از سه بار در هفته اتفاق‌‌‌‌‌‌ می‌‌افتد و هنگامی که یبوست مشکل اصلی است‌‌، تشخیص  IBS با یبوست غالب (IBS-C)  است.

• اسهال و یبوست (قسمت‌‌‌‌های متناوب)

بعضی اوقات افراد مبتلا به IBS دوره متناوب اسهال و یبوست را تجربه‌‌‌‌‌‌ می‌‌کنند. تجربه متناوب این دو ممکن است در طی ماه‌‌، هفته یا حتی در یک روز اتفاق بیفتد.

در این شرایط، این بیماری به عنوان IBS از نوع متناوب (IBS-A) یا IBS از نوع مختلط تشخیص داده‌‌‌ می‌شود.

سایر علائم رایج سندروم روده تحریک پذیر

سایر علائم رایج سندروم روده تحریک پذیر

علائم IBS علاوه بر مشکلات مربوط به درد شکم و اجابت مزاج، ممکن است با سوء هاضمه و همچنین مشکلات رود‌‌‌ه‌ای و نفخ همراه شود. از سایر علائم اصلی سندروم روده تحریک پذیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• احساس اینکه بعد از اجابت مزاج روده کاملاً تخلیه نشده است (تخلیه ناقص)
•  مخاط روی مدفوع
• گاز و نفخ بیش از حد
•  نفخ که ممکن است در طول روز بدتر شود یا نشود
•  آروغ زدن‌‌‌‌های متناوب
• احساس توده در گلو
• سوزش سر دل و ریفلاکس اسید
• سوء هاضمه
•  کم اشتهایی
• حالت تهوع

 علائم جانبی سندروم روده تحریک پذیر

در حالی که درد معده‌‌، اسهال و یبوست علائم اصلی IBS است ولی تنها علائمی نیستند که افراد آن را تجربه‌‌‌‌‌‌ می‌‌کنند. موارد زیر ممکن است با IBS ارتباطی نداشته باشد‌‌ اما در معاینه، پزشک به آنها توجه خواهد کرد. به همین دلیل تمامی علایم خود را یاداشت کرده و آن را با پزشک خود در‌‌‌ میان بگذارید.

از جمله این علایم جانبی‌‌‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

•  بروز درد در قسمت‌‌‌‌های دیگر بدن: سردرد‌‌، درد کمر‌‌، درد عضلانی
• مشکلات خواب
• تپش قلب
•  سرگیجه
• تکرر و فوریت ادرار
•  افزایش تعداد دفعات نیاز به ادرار
•  خستگی
• افزایش درد همراه با قاعدگی
• درد هنگام مقاربت

عوارض سندروم روده تحریک پذیر

• سندروم روده تحریک پذیر به طور معمول خطر ابتلا به سرطان را افزایش‌‌‌ نمی‌دهد و به روده آسیب‌‌‌ نمی‌رساند. با این حال‌‌، تکرار دوره‌‌‌‌های اسهال و یبوست‌‌‌‌‌‌ می‌‌تواند باعث ایجاد بواسیر شود.
• علاوه بر این‌‌، بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر به خصوص اگر اسهال مزمن داشته باشند و به مقدار کافی آب و الکترولیت مصرف نکنند، بیشتر در معرض خطر کم آبی بدن هستند‌‌.
• افرادی که بیشتر دچار یبوست هستند تا اسهال نیز بیشتر در معرض آسیب‌‌‌‌های رود‌‌‌ه‌ای قرار دارند.
• همچنین نگرانی‌‌‌‌های تغذیه‌ای مربوط به محدودیت‌‌‌‌های غذایی مرتبط با مدیریت IBS وجود دارد. به همین دلیل‌‌، یک متخصص یا مشاور تغذیه‌‌‌‌‌‌ می‌‌تواند به بیمار در تأمین نیاز‌‌‌های غذایی خود کمک کند.
• افراد مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر متوسط ​​تا شدید از کیفیت زندگی پایین تری در مقایسه با سایرین برخوردارند. به عنوان مثال به دلیل درد یا نیاز به استفاده مکرر از سرویس بهداشتی مجبورند قرار‌‌‌های اجتماعی را لغو کنند یا زودتر از موعد از جلسات خارج شوند. تحقیقات نشان‌‌‌‌‌‌ می‌‌دهد که‌‌‌ میزان نرخ بیکاری نیز در این بیماران به نسبت بیشتر از دیگر اقشار جامعه است.
• این علائم گاه به قدری قابل توجه و آسیب زننده است که برخی از بیماران در معرض ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی یا اضطراب قرار‌‌‌ می‌گیرند.
• در حقیقت‌‌، طبق گفته انجمن اضطراب و افسردگی دنیا‌‌، 50٪ تا 90٪ از افرادی که به دنبال درمان IBS هستند‌‌، با اختلال اضطراب افسردگی نیز مبارزه‌‌‌‌‌‌ می‌‌کنند . بسیاری از مبتلایان به IBS همچنین نگران این هستند که پزشک بیماری آنها را اشتباه تشخیص داده یا مبتلا به بیماری جدی تری باشند و پزشک نتوانسته باشد مشکلشان را تشحیص دهد.
  اگر در مورد علائم خود نگرانی دارید یا افسرده یا مضطرب هستید، حتما در این رابطه با پزشک خود صحبت کنید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟

هرفردی دور‌‌‌ه‌ای از اسهال و یبوست را تجربه‌‌‌‌‌‌ می‌‌کند. با این حال‌‌، اگر به طور مکرر دچار شکم درد و طی سه ماه گذشته به طرز چشمگیری دچار تغییر عادات رود‌‌‌ه‌ای شده‌اید قطعاً باید با پزشک خود مشورت کنید. اگر علایمی غیر مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر از جمله علایم زیر را داشتید نیز بهتر است آن را با پزشک در‌‌‌ میان بگذارید:

• تب بالا برای بیش از 3 روز
• خون در یا روی مدفوع‌‌، (ممکن است خونریزی ناشی از بواسیر باشد‌‌، اما باید به اطلاع پزشک رسانده شود)
•  کاهش اشتها قابل توجه
• کاهش وزن قابل توجه و غیر قابل توجیح
•  خستگی شدید
•  استفراغ مداوم
•  کم خونی
• شروع علائم بعد از سن 50 سالگی (در صورتی که دلیل آن برداشته شدن کیسه صفرا نباشد)

از آنجا که برخی از علائم سندروم روده تحریک پذیر با بیماری‌‌‌های گوارشی جدی تر مشابه است‌‌، لازم است برای تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید. در حالی که علائمی مانند تب‌‌، خون در مدفوع‌‌، کاهش وزن غیر قابل توجیح یا استفراغ‌‌‌‌‌‌ می‌‌تواند علایم ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر باشد‌‌، احتمال بروز بیماری‌‌‌های جدی تر هم وجود دارد و نباید آن را از نظر دور کرد.