تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری

طبق تحقیقات اخیر پژوهشگران، سلامت دهان و دندان در اقدام به بارداری نه‌‌‌ تنها می‌تواند بر قدرت باروری زنان تاثیر مثبت بگذارد بلکه در مردان نیز بیماری‌‌‌‌های لثه و پوسیدگی دندان با ضعف مایع منی و اسپرم همراه است. در طول دوران بارداری، ضعف بهداشت دهان و دندان می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت حاملگی، پره اکلامپسی، زایمان زودرس و کم وزنی هنگام تولد را افزایش دهد. در نتیجه رعایت بهداشت دهانی و سلامت دندان و لثه‌‌ها نه‌‌‌ تنها برای مادر باردار بلکه برای جنینش نیز از اهمیت ویژ‌‌‌ه ای برخوردار است.

اما تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری چگونه است؟ و برای پیشگیری از آثار مخرب آن، چه کاری باید انجام داد؟

بیماری پریودنتال، لثه و سلامت خانم باردار

بیشتر تحقیقات انجام شده در این زمینه مربوط به بیماری پریودنتال و سلامت دندان‌‌ها و تاثیر آن بر باروری است. لثه‌‌‌‌‌های متورم و قرمز از علائم احتمالی بیماری پریودنتال است. برای تشخیص، متخصص بیماری‌‌‌‌‌های دهان و دندان از ابزار فلزی مخصوصی استفاده می‌کند و با بررسی بافت بین لثه و دندان سعی می‌کند متوجه علایم ابتدایی بیماری شود.

بیماری پریودنتال، التهاب مزمن لثه، بافت‌‌‌‌‌های پشتیبان و فک است. بدون درمان، پیشرفته شدن این بیماری سبب افتادن دندان‌ها و اختلالات استخوان فک می‌شود. از هر 10 نفر یک نفر به این بیماری دچار است.

این بیماری می‌تواند روی لثه‌‌ها هم اثر گذاشته و سبب تحلیل و بیماری‌‌‌‌‌های التهابی لثه شود. بیماری لثه مانند بیماری پریودنتال سبب افتادگی دندان نمی‌شود با این حال می‌تواند زمینه ساز بیماری پریودنتال باشد که خود زمینه ساز بیماری‌‌‌‌های قلبی عروقی، دیابت، بیماری‌‌‌های تنفسی و سکته مغزی است. بر اساس تحقیقات انجام شده، زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک و آندومتریوز و مردان مبتلا به اختلالات نعوظی بیش از سایر افراد به بیماری‌‌‌های پریودنتال مبتلا می‌شوند.

تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری مردان

تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری مردان

مطالعات متعددی نشان داده مردانی با بهداشت دهان و دندان ضعیف چه دچار پوسیدگی‌‌‌‌‌های درمان نشده باشند و چه مبتلا به بیماری پریودنتال، دچار مشکلات ناباروری هستند.

تعداد اسپرم کم، تحرک پایین اسپرم، مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم (شکل اسپرم) و شواهدی از عفونت باکتریایی موجود در مایع منی، با مشکلات بهداشتی مختلف دندان و دهان در ارتباط است. در حالی که اختلال نعوظ نشانه شایع ناباروری در مردان نیست، افرادی که اختلال نعوظ را تجربه می‌کنند به احتمال زیاد به بیماری لثه مبتلا هستند.

تعداد معدودی از تحقیقات نیز نشان داده است که درمان پوسیدگی و عفونت‌‌‌‌‌های دندانی باعث بهبود سلامت مایع منی می‌شود. با این حال نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه هست و نتایج همه مطالعات حاکی از بهبودی ناباروری فرد پس از درمان مشکلات دهان و دندانی نیست.

تاثیر بهداشت دهان و دندان بر اسپرم

چند تئوری در مورد ارتباط سلامتی دهان و دندان و سلامت اسپرم وجود دارد:

• پوسیدگی‌‌ها و عفونت‌‌‌‌‌های دندان و بیماری لثه‌‌‌، همگی با رشد‌‌‌ میزان بالایی از باکتری‌‌ها در دهان همراه‌اند. افزایش سطح باکتری‌‌ها در دهان منجر به افزایش سطح باکتری‌‌ها در سایر مناطق بدن و باکتریواسپرمیا یا عفونت باکتریایی در مایع منی می‌شود. این موضوع زمانی تشخیص داده می‌شود که یک عفونت باکتریایی در مایع منی یافت شود. در تجزیه و تحلیل مایع منی‌‌‌، تعداد گلبول‌‌‌های سفید خون غیرطبیعی بالا‌‌‌ می‌‌تواند باکتریواسپرمیای احتمالی را نشان دهد. مطالعات نشان داده‌اند که سلامت دهان و دندان پایین با افزایش خطر باکتریواسپرمیا همراه است. برخی تحقیقات نیز نشان داده‌اند که درمان پوسیدگی و عفونت دهان منجر به کاهش یا رفع کامل باکتریواسپرمیا‌‌‌ می‌‌شود.
• هنگامی که بدن در حال مقابله با عفونت است‌‌‌، پاسخ ایمونولوژیکی بدن افزایش‌‌‌ می‌‌یابد. افزایش عفونت و پاسخ ایمنی در دهان منجر به افزایش التهاب در بدن می‌شود. این موضوع منجر به حمله سیستم ایمنی به سلول‌‌‌های سالم و غیر تهدیدکننده مانند سلول‌‌‌های اسپرم می‌شود.
• این امکان وجود دارد که عوامل خطر برای سلامتی دهان و دندان فاکتور خطری برای ناباروری باشد. برای مثال افراد سیگاری در معرض خطر ابتلا به بیماری پریودنتال هستند و سیگار کشیدن ممکن است روی باروری هم تأثیر منفی بگذارد.

تاثیر بیماری‌‌‌های پریودنتال بر باروری زنان

بیشتر تحقیقات در مورد تاثیر بهداشت دهان و دندان بر باروری انجام شده است و در حال حاضر دانشمندان در حال بررسی این موضوع روی زنان هستند.

در مطالعه‌‌‌ای که اخیرا روی 3737 زن باردار در دنیا در رابطه با ارتباط بیماری‌‌‌های پریودنتال و بارداری انجام شده است، مشخص شد زنان مبتلا به بیماری پریودنتال به طور متوسط ​​7.1 ماه طول‌‌‌ می‌‌کشد تا باردار شوند در حالی که در زنان سالم از نظر بیمار‌‌‌‌‌های دهان و دندانی این زمان به طور متوسط ​​5 ماهه است. بیماری پریودنتال می‌تواند تا 2 ماه در زمان باردار شدن یک خانم تاخیر ایجاد کند.

نکته حائز اهمیت این است که این افزایش آماری معنادار فقط در زنان غیر قفقازی مشاهده شده است. البته در زنان قفقازی نیز این تاخیر در بارور شدن دیده شد اما از نظر آماری مهم نبود. اما چرا؟
قومیت یک عامل خطرناک شناخته شده برای بیماری‌‌‌‌‌های پریودنتال‌‌‌، همراه با سایر عوامل ژنتیکی است. این امکان وجود دارد که ویژگی ژنتیکی سیستم ایمنی زنان غیر قفقازی به نحوی باشد که آن‌ها را بیشتر مستعد ابتلا به بیماری پریودنتال کند به همین دلیل به احتمال زیاد این زنان با پیامد‌‌‌های بهداشتی مرتبط با بیماری لثه روبرو هستند.

بیماری پریودنتال و کاهش باروری

بیماری پریودنتال

آیا بیماری پریودنتال می‌تواند سبب سایر بیماری‌‌ها یا مشکلات در حوزه سلامت شود؟

تئوری‌‌ها و نظریات مختلفی در این باب وجود دارد. اولین ارتباط مربوط به سیستم ایمنی است. بیماری پریودنتال می‌تواند سبب افزایش و تحریک پاسخ سیستم ایمنی شود. بر عکس این موضوع هم صادق است. یعنی گاهی تحریک بیش از حد سیستم ایمنی می‌تواند سبب بروز بیماری پریودنتال شود.

ایمونولوژی تولید مثل، ارتباط بین پاسخ سیستم ایمنی و نحوه واکنش بدن به لانه گزینی و رشد جنین را بررسی می‌کند. زنانی که سیستم ایمنی بیش از حد فعالی دارند در معرض خطر ناباروری، سقط جنین و نارسایی لانه گزینی در طول IVF قرار می‌گیرند.

علل شایع ناباروری بخضوص آندومتریوز و سندروم تخمدان پلی کیستیک نیز با افزایش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال همراه است.

بر اساس نتایج مطالعه‌ای که روی بیش از 4 هزار زن انجام شد، زنان مبتلا به آندومتریوز در مقایسه با سایر زنان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری پریودنتال قرار دارند.

این موضوع ممکن است با اختلال در تنظیم سیستم ایمنی نیز در ارتباط باشد.

در مطالعه کوچک دیگری محققان دریافتند که زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک در مقایسه با زنان فاقد این بیماری به احتمال زیاد به التهاب لثه مبتلا هستند. نکته جالب در مورد این مطالعه این است که این زنان هیچ‌ کدام سیگاری‌‌‌، دیابتی یا چاق نبودند. این موضوع نشان می‌دهد که عاملی تنها مرتبط به تخمدان پلی کیستیک مسبب التهاب و بیماری لثه است.

برای بهبود سلامت دندان (و شاید باروری) چه کاری باید انجام داد؟

اینکه ناباروری یک عامل خطر برای بیماری پریودنتال است یا بیماری پریودنتال یک عامل خطر ناباروری، نشان می‌دهد که باید وقت و ارزش کافی برای بهداشت دهان و دندان خود قایل شوید. طبق تحقیقات، درمان پوسیدگی و بیماری لثه می‌تواند باروری مردان و زنان را بهبود بخشد.

خطر ابتلای به بیماری پریودنتال به عوامل مختلفی از جمله ژنتیک‌‌‌، عادات بهداشت عمومی‌‌‌، وجود سایر بیماری‌‌ها و بهداشت دهان و دندان بستگی دارد. شاید نتوان ژنتیک را تغییر داد‌‌‌، اما هر فرد بر عادات سلامت و عملکرد‌‌‌های بهداشت دهان و دندان خود کنترل دارید.

در اینجا به کارهایی اشاره می‌کنیم که‌‌‌ می‌‌تواند برای کاهش خطر ابتلا به بیماری لثه‌‌‌، بهبود سلامت دندان و همچنین (احتمالاً) بهبود باروری کمک کند.

مرتبا مسواک بزنید.

در حالی که مرتبا به فکر انجام آزمایشات ناباروری خود هستید شاید رسیدگی به بهداشت دهان و دندان و چند دقیقه‌ای وقت گذاشتن برای مسواک زدن دندان‌ها بتواند قدرت باروری‌تان را افزایش دهد.

پاکسازی منظم دندان‌‌ها برای حفظ سلامت لثه و سلامت دهان و دندان مهم است.‌‌‌ تنها راه پیگشری و درمان پوسیدگی دندان نیز بررسی‌‌‌‌‌های منظم و دوره ای نزد دندان پزشک است. پیش از آنکه دچار دندان درد شوید برای درمان مراجعه کنید. آغاز درد دندان به معنی پخش شدن عفونت است. در صورت ابتلا به بیماری پریودنتال حداقل هر شش ماه یکبار و حتی هر سه ماه یکبار بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید.

از دندانپزشک خود بخواهید یک بررسی جامع از سلامت لثه داشته باشد.

پوسیدگی‌‌ها را درمان کنید.

اگر دندانپزش‌کتان پوسیدگی دندانی را تشخیص داد فورا آن را درمان کنید.

دو بار در روز مسواک بزنید.

هر روز صبح بعد از بیدار شدن و قبل از رفتن به رختخواب‌‌‌، مسواک بزنید.

نخ دندان را فراموش نکنید:

کشیدن نخ دندان منظم برای لثه‌‌ها بسیار حیاتی است. مسواک زدن نمی‌تواند از التهاب لثه به تنهایی پیشگیری کند.

بعد از غذا، دهان را آب بکشید.

لازم نیست بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید. شستشوی دهان با آب بعد از خوردن غذا یا بعد از نوشیدن چیزی باعث کاهش التهاب لثه و پوسیدگی دندان‌ها‌‌‌ می‌‌شود”

جرم گیری منظم کنید

افراد مبتلا به بیماری پریودنتال نیاز به مراجعه مکرر به دندانپزشک و جرم گیری دندان دارند. به جای هر شش ماه، هر 3 ماه یکبار دندان‌ها را جرم گیری کنید.

بلافاصله بعد از جرم گیری برای بارداری اقدام نکنید.

بهتر است چند هفته پس از جرم گیری برای بارداری اقدام کنید. بر اساس تحقیقات انجام شده، درمان بیماری‌‌‌های دهان و دندان و انجام جرم گیری باعث افزایش فعالیت ایمنی می‌شود که بر موفقیت باروری و درمان‌‌‌های مربوط به آن تأثیر منفی دارد.

گرچه این موضوع یک فرضیه است اما سعی کنید بین درمان دندا‌ن‌ها و استفاده از روش‌‌‌های کمک باروری حداقل سه هفته زمان بگذارید.

سیگار را ترک کنید.

سیگار کشیدن هم در زنان و هم مردان خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش‌‌‌ می‌‌دهد و به باروری آسیب‌‌‌ می‌‌رساند.

با پزشک خود در مورد عکس برداری با اشعه X در طول بارداری صحبت کنید.