زمانی که ورزش منظم را آغاز میکنید بدن دچار تغییراتی میشود. عضلات تقویت شده، وزن کم میکنید، کیفیت خواب بالاتر می‌رود و در کل احساس قدرت خواهید کرد. اما شاید این انتظار را نداشته باشید که ورزش روی سیکل قاعدگی‌تان تاثیر منفی بگذارد. این تاثیر میتواند خود را با کاهش یا افزایش بیش از حد خونریزی نشان دهد که این موضوع به نوع واکنش بدن در مواجهه با افزایش فعالیت بدنی بستگی دارد. در این مقاله به 4 نوع تاثیر رایج ورزش بر پریودی نگاهی می‌اندازیم:
خونریزی‌های خارج از دوره
ورزش منظم میتواند باعث ایجاد تغییراتی در سطح هورمون‌ها شده و در چرخه و ریزش دیواره رحم و خونریزی‌های ماهانه اختلال ایجاد کند. پوشش رحم به اختلالات و بالا و پایین شدن‌های هورمونی ناشی از ورزش پاسخ می‌دهد و به این ترتیب ممکن است دچار خونریزی‌های خارج از دوره شوید. به این نوع خونریزی غیر طبیعی رحم لکه بینی گفته میشود. این خونریزی ممکن است به رنگ تیره یا قرمز روشن باشد و به طور معمول میزان آن سبک تر از دوره عادی است که ممکن است در حین یا بلافاصله بعد از ورزش شدید، افزایش یابد.
قطع قاعدگی
گرچه ورزش به طور کلی برای سلامت عمومی افراد خوب است اما استرس فیزیولوژیکی ناشی از ورزش شدید میتواند تعادل محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-تخمدان را در برخی افراد به هم بریزد. هیپوتالاموس ساختاری در مغز است که به عنوان مرکز کنترل چرخه قاعدگی عمل میکند. هیپوتالاموس پیام‌های هورمونی را به غده هیپوفیز و تخمدان‌ها ارسال کرده که به نوبه خود باعث تخمک گذاری میشود.
اگر این ارتباط به دلیل برخی فشارهای روانی فیزیولوژیکی مانند ورزش شدید یا کاهش وزن قابل توجه دچار اختلال شود، تخمک گذاری قطع میشود که این موضوع با قطع خونریزی‌های ماهانه همراه است. به این اختلال اصطلاحا آمنوره ناشی از ورزش گفته میشود. شکل شدید آمنوره ناشی از ورزش به عنوان نشانگان سه‌گانۀ زنان ورزشکار معروف است و در ورزشکاران نوجوان و جوان دختر با علایمی نظیر اختلال در قاعدگی، دریافت کالری کم و پایین بودن تراکم مواد معدنی استخوان همراه میشود.
ترکیبی از ورزش شدید و دریافت کم کالری استرس قابل توجهی بر بدن ورزشکاران جوان وارد میکند. در پاسخ به این استرس فیزیولوژیکی، هیپوتالاموس میزان تحریک خود را روی تخمدان‌ها کاهش داده و سرانجام تخمک گذاری و دورههای خونریزی ماهانه در ورزشکار متوقف میشود. با گذشت زمان، تخمدان‌ها تولید هورمونی را کند کرده و در نتیجه سطح استروژن خون کاهش می‌یابد و این به نوبه خود باعث از بین رفتن استخوان در کنار سایر پیامدهای منفی سلامتی میشود. نشانگان سه‌گانۀ زنان ورزشکار نه تنها در بین ورزشکاران جوان بلکه در بین رقصندگان باله، به ویژه نوجوانانی که در عین تلاش برای پایین آوردن وزن به قصد زیبایی اندام به سختی تمرین میکنند، شایع است و به عنوان تاثیر شایع ورزش بر قاعدگی شناخته می شود.
تاثیر ورزش بر قاعدگی : تغییر در میزان خونریزی
با شروع یک تمرین منظم ورزشی، میزان خونریزی کمی سبک تر میشود. در واقع تغییرات هورمونی که میتواند سبب قطع خونریزی‌های ماهانه شود میتواند تأثیر ضعیفی بر بدن گذاشته و منجر به خونریزی‌های سبک تر شود.
یکی دیگر از تغییرات احتمالی که ممکن است سبب کاهش میزان خونریزی‌های ماهانه شود، کاهش وزن ملایم همراه با ورزش منظم است. بافت چربی نوعی استروژن تولید میکند و استروژن بیش از حد در بدن باعث شود در نیمه اول چرخه قاعدگی دیواره ضخیم تری در رحم شکل بگیرد. هرچه این لایه ضخیم تر باشد، خونریزی قاعدگی سنگین تر خواهد بود. با کاهش وزن میزان استروژن در بدن کاهش یافته که به نوبه خود باعث کاهش ضخامت دیواره رحم شده و این لایه نازک تر به معنای کاهش میزان خونریزی قاعدگی است.
درد قاعدگی
تاثیر ورزش بر درد قاعدگی
دو نوع درد قاعدگی وجود دارد و بر حسب دلیل و نوع درد ورزش میتواند بر آن تاثیرگذار باشد.
دیسمنوره اولیه یک دوره دردناک است که علت اصلی آن قابل تشخیص نیست. معمولاً با اولین دوره شروع میشود و سپس درد در دورههای بعدی تکرار خواهد شد. این درد غالبا در 20 سالگی از بین می‌رود و به احتمال زیاد ورزش میتواند به کاهش آن کمک کند.
تصور میشود که تغییرات هورمونی خفیف مرتبط با ورزش منظم، غلظت پروستاگلاندین‌ها را در دیواره رحم کاهش دهد. پروستاگلاندین‌ها مواد التهابی هستند که در بدن تولید شده و وظیفه ایجاد انقباضات و گرفتگی عضلات رحمی را بر عهده دارند. داروهای مسکنی که مانع از تولید پروستاگلاندین‌ها می‌شوند مانند ایبوپروفن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی درمان گرفتگی قاعدگی بوده و سبب کاهش درد می‌شوند. اما تحقیقات برای اینکه نشان دهد این نوع از درد با ورزش تسکین پیدا میکند یا خیر، بسیار اندک است و نمی‌توان به آن‌ها رجوع کرد.
فیبروم و تاثیر ورزش بر قاعدگی
دیسمنوره ثانویه یک دوره دردناک با ریشه پاتولوژیک است. این نوع درد قاعدگی معمولاً با گذشت زمان بروز میکند و بعد از 20 سالگی و گذر از آن شروع میشود. دو موضوع شایع که باعث ایجاد این نوع درد میشود، آدنومیوز و فیبروم‌های رحمی است.
در صورتی که مبتلا به دیسمنوره ثانویه هستید، ورزش با تأثیر بر میزان پروستاگلاندین‌ها به کاهش دورههای دردناک کمک میکند. همانند دیسمنوره اولیه پروستاگلاندین‌ها در کنار بیماری زمینه‌ای نقش مهمی در ایجاد انقباضات رحمی و گرفتگی‌ها دارد.
با این حال اگر فیبروم رحمی( تومورهای خوش خیمی از عضلات صاف که در دیواره رحم رشد میکنند) دارید، اگر با ورزش دچار درد شدید شدید نگران نباشید. فیبروم‌ها شبکه ای از عروق خونی ایجاد میکنند زیرا برای رشد به خون و مواد مغذی نیاز دارند.
هنگامی که ورزش میکنید، بدن شما به نفع قلب، ریه ها و عضلات، جریان خون را از سایر ساختارهایی که در ورزش درگیر نیستند، دور میکند. در شرایط عادی، رحم بدون هیچ مشکلی با این موضوع سازگار میشود. اما اگر فیبروم دارید، ممکن است با کاهش قابل توجه میزان خونریزی ماهانه در طول ورزش مواجه شوید. این موضوع باعث بیماری به نام ایسکمی میشود که مشابه اتفاقی است که در عضلات قلب قبل از حمله قلبی رخ می‌دهد. هنگامی که ماهیچه‌ای دچار ایسکمی میشود حس درد خواهید داشت.
اگر فیبروم‌هایی با اندازه قابل توجهی داشته باشید، به احتمال زیاد در هنگام ورزش به دلیل ایسکمی دچار افزایش درد و گرفتگی رحمی خواهید شد.
خلاصه کلام
اگر تازه ورزش را شروع کرده، ناگهان شدت ورزش خود را افزایش داده، یا به تازگی وزن زیادی را از دست داده‌اید، ممکن است دچار تغییر در میزان خونریزی‌های ماهانه شوید. این موضوع در اکثر موارد نگران کننده نیست اما اگر این تغییر دو یا سه ماه متوالی ادامه یافت بهتر است آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
به طور کلی، ورزش تأثیرات مثبتی بر دورههای ماهانه میتواند داشته باشد. جالب است بدانید که خانم‌هایی که کم تحرک هستند و به طور منظم ورزش نمی‌کنند، معمولاً دورههای سنگین تر و دردناک تری دارند. پس با شدت متوسط ورزش کنید.
دیدگاهتان را بنویسید