هر آنچه که باید راجع به اندومتریوز بدانید؛ دکتر فائزه شهبازی

در این مقاله دکتر فائزه شهبازی علائم اندومتریوز و راه های جلوگیری از آن را به تفصیل بیان می کند.

اندومتریوز چیست؟

به رشد غیر طبیعی دیواره رحم، در جایی غیر از رحم مانند دیواره خارجی رحم، لگن، لوله های فالوپ، تخمدان ها و در حفره شکمی اندومتریوز می گویند. این بافت های ایجاد شده از نوع خوش خیم بوده و سرطانی نیستند.

اندومتریوز، التهاب ایجاد شده در دیواره رحم است که به دنبال جا ماندن چیزی در داخل رحم پس از زایمان، سقط جنین یا IUD ایجاد می شود. جا ماندن چیزی در داخل رحم، باعث ایجاد عفونت توسط باکتری های فلور واژن یا روده می شود.

به دنبال زایمان طبیعی (واژینال) خطر اندومتریوز ۲٪ و پس از سزارین ۶-۲۷٪ است.

تعریف اندومتریوز

چه عواملی باعث ایجاد اندومتریوز می شوند؟

مواردی که احتمال آن را را افزایش میدهند، عبارتند از:

• عفونت های منتقل شونده ی جنسی (STI)
• بیماری سل
• پولیپ ها و جسم های خارجی داخل رحمی
• ابزارهایی که برای مشاهده ی رحم استفاده می شوند مانند: هیستروسکوپی
• دستگاه های داخل رحمی (IUD) به عنوات عوامل ایجاد کننده ی اندومتریوز شناخته می شوند و پس از قرارگیری آی یو دی در داخل رحم، ممکن است ایجاد عفونت کند.
•  اگر پس از زایمان یا سقط و یا سزارین، بقایای جفت در داخل رحم بماند.

خطرات اندومتریوز

در زیر به خطرات احتمالی اندومتریوز اشاره می کنیم:

• سزارین
• عفونت داخل مایع کوریو آمنیوتیک
• پروسه زایمان طولانی مدت
• آزمایشات چندگانه لگنی
• آنمی یا کم خونی
• نظارت بر جنین داخل رحم با استفاده از الکترودها و یا کاتترهای فشار داخل رحمی
• پاره شدن کیسه آب جنین که باعث وقوع زایمان ناموقع می شود.

علائم معمول

اکثر عوارض اندومتریوز مربوط به سیکل قاعدگی، خونریزی های قاعدگی و مشکل در پیش بینی زمان پریودی است. داشتن رابطه ی جنسی در طول دوره ی خونریزی پریودی، خطر ابتلا به عفونت های منتقل شونده جنسی را افزایش می دهد.

افرادی که دارای اندومتریوز هستند، معمولا علائم زیر را تجربه می کنند:

• تب
• خونریزی های غیر طبیعی رحمی
• انقباض و گرفتگی رحم
• رحم برجسته و بزرگ در معاینات شکمی
• دیس پارونیا ( رابطه جنسی دردناک)
• افزایش تعداد گلبول های سفید خون (WBC)

اندومتریوز چگونه تشخیص داده می شود؟

تنها یک پزشک متخصص، می تواند اندومتریوزیس با علائم پیشرفته را تشخیص دهد.

پزشک با معاینه لگن، به دنبال علائم فیزیکی اندومتریوز است. در طول معاینه، پزشک تمامی نقاط لگن را بررسی می کند تا تا هر نوع بیماری و ناراحتی را تشخیص دهد.

برای تشخیص اندومتریوز، آزمایشاتی از دهانه رحم انجام می شود تا هر نوع عفونت باکتریایی یا عفونت های منتقل شونده ی جنسی (STI) مشخص شوند. در نهایت پزشک ممکن است قادر به تأیید اندومتریوز نباشد؛ مگر بوسیله شناسایی عوامل بیماری زایی که از طریق نمونه برداری از دیواره رحم شناسایی شده اند.

روش های تشخیض اندومتریوز

همچنین پزشک می تواند به وسیله آزمایش خون و ادرار، کشت خون و ترشحات واژن یا سونوگرافی واژینال، اندومتریوز را تشخیص دهد.

برای درک بهتر اندام های داخلی بدن و بافت ها، از MRI استفاده می شود‌. علاوه بر این، اسکن MRI، پوشش اطلاعاتی بیشتری را به پزشک، جهت جراحی اندومتریوز می دهد و محل و اندازه ی اندومترم را دقیقا در اختیارش قرار می دهد.

سی تی اسکن نیز روش مشابهی دارد که دستگاه اشعه ایکس تصاویری از ناحیه مورد نظر به عنوان مثال شکم را نشان می دهد. تصاویر سونوگرافی اندومتریوز همچنین می توانند در تشخیص، اطلاعات بسیار ارزشمندی را ارائه دهند.

هیستروسکوپی برای بررسی پوشش رحم انجام می شود. دوربین کوچک و نور، در داخل دهانه رحم و واژن قرار می گیرد و پزشکان بصورت بصری، پوشش داخل رحمی را مطالعه می کنند و در صورت نیاز نمونه ای از بافت داخل رحم را خارج می کنند.

مشکلات و عوارض احتمالی

مشکلات اندومتریوز شامل:

• ناباروری

نمونه برداری از رحم، نقش مهمی را در ارزیابی باروری دارد.

• عفونت لگن
• آبسه لگن
• آبسه ی لوله های فالوپ
• شوک سپتیک و عفونی شدن خون که در نهایت منجر به مرگ می شود.

نحوه درمان

بدون شک جهت درمان اندومتریوز و کاهش مشکلات بعدی، تجویز آنتی بیوتیک برای نابودی عوامل بیماری زا ضروری است. مصرف آنتی بیوتیک ها میبایست طی یک دوره مشخص و سر تایم دقیق باشد.

•  کسانیکه پس از زایمان دچار اندومتریوز می شوند، علائم شدیدتر و طول درمان سخت تری دارند. در بعضی از موارد، بستری شدن و انجام کورتاژ رحم ضروری است و در برخی نیز، چرک و بافت آلوده نیاز به حذف فوری دارد.
• در موارد حاد، که اندومتریوز هیچ ارتباطی با حاملگی ندارد، با بیماری های منتقل شونده جنسی و روش های جراحی تهاجمی مرتبط است. مدیریت جراحی در موارد حاد اندومتریوز مورد نیاز نیست، اما ممکن است پزشک برای حفظ آرامش و حفظ قدرت باروری مجدد، کورتاژ را توصیه کند.

• در صورتی که عفونت به درمان پاسخ ندهد، هیسترکتومی گزینه ی پیش رو است و جراحی اندومتریوم نیز آخرین گزینه است.
• برای درمان اندومتریوز مزمن، ترجیح بر مصرف داکسی سایکلین است. داکسی سایکلین به صورت خوراکی و برای درمان آکنه، جوش، آبسه، و باکتری و پروتئوزایی مانند کلامیدیا و سیفلیس تجویز می شود. داکسی سایکلین بصورت یکبار در روز یا دوبار در روز طی یک دوره مشخص توسط پزشک تجویز شود و باید با مقدار کافی آب مصرف شود.

 آیا اندومتریوز قابل پیشگیری است؟

پیشگیری از اندومتریوز

از آنجایی که اندومتریوز اغلب به علت بیماری های منتقل شونده جنسی ایجاد می شود، بنابراین پیشگیری از بیماری های منتقل شونده جنسی ضروری است. با استفاده از کاندوم و پوشش ها و روش های جلوگیری از بارداری مناسب امکان پیشگیری وجود دارد.

در مورد اندومتریوزی که پس از زایمان ایجاد می شود، می توان از شروع آنتی بیوتیک تحت نظر پزشک، به عنوان پیشگیری اقدام کرد. مزایای این روش، جلوگیری از ابتلا به اندومتریوز های حاد و مزمن است.

درمان و پیشگیری از بیماری های منتقل شونده جنسی یکی از بهترین راهکارهاست. با این حال اگر در معرض این بیماری ها هستید، یا دل درد هایی دارید که علت آن را نمی دانید، حتما مشکلتان را با پزشک درمیان بگذارید.