بارداری خارج از رحم یعنی چه؟

بارداری خارج از رحم: علائم و خطرات

بارداری خارج از رحم زمانی رخ می دهد که تخمک بارور شده در خارج از دیواره اصلی رحم لانه گزینی کرده و رشد می کند. بارداری با یک تخمک بارور شده آغاز می شود. در حالت عادی تخمک بارور شده به دیواره رحم وصل می شود.

بارداری خارج از رحم اغلب اوقات در لوله های فالوپ رخ می دهد که تخمک ها را از تخمدان به سمت رحم هدایت می کنند. این نوع حاملگی خارج از رحم، حاملگی لوله ای نامیده می شود. گاهی اوقات بارداری خارج از رحم در دیگر قسمت های بدن مانند تخمدان ها، دیواره شکم یا قسمت پایینی سرویکس رخ می دهد که به واژن متصل می شود.

حاملگی خارج از رحم نمی تواند به حالت عادی رشد کند. تخمک بارور شده زنده نخواهد ماند و بافت رشد کننده در صورتی که درمان نشود ممکن است خطرات جانی مانند خونریزی به همراه داشته باشد.

نشانه های حاملگی خارج از رحم

بسیاری از اوقات این وضعیت در هفته های اول بارداری اتفاق می افتد. درواقع حتی ممکن است ندانید که حامله هستید و هیچ علائمی نداشته باشید. از جمله علائم اولیه بارداری خارج از رحم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

♦ خونریزی واژینال سبک و درد لگن

♦ درد ناحیه شکم و استفراغ

♦ گرفتگی های شدید شکمی

♦ درد یک طرف بدن (پهلو)

♦ سرگیجه یا ضعف

♦ درد شانه ها، گردن یا مقعد

توجه داشته باشید که این وضعیت میتواند باعث ترکیدگی یا پارگی شود که با بروز علائم شدیدتری مثل درد زیاد همراه یا بدون خونریزی باید فورا با پزشک متخصص تماس بگیرید.  درصورتیکه خونریزی واژینال سنگین، سرگیجه، غش یا درد شانه ها به سراغتان آمد نیازی نیست اقدامی بکنید به جز تماس فوری با پزشک.

سایر علائم بارداری خارج از رحم

ممکن است در ابتدا متوجه چیزی نشوید. با این حال در برخی زنان که باردرای خارج از رحم دارند، ممکن است علائم و نشانه های اولیه حاملگی دیده شود. مثل:

اگر تست بارداری انجام دهید ممکن است نتیجه آن مثبت باشد. با این حال، بارداری خارج از رحم نمی تواند در حالت نرمال رشد کند.

علائم و نشانه ها، با رشد تخمک در محل نامناسب، بیشتر خواهند شد.

علائم هشدار دهنده اولیه بارداری خارج از رحم

اغلب نخستین نشانه بارداری خارج از رحم، درد لگن است. خونریزی خفیف نیز ممکن است رخ دهد.

اگر خون از لوله فالوپ جاری شود، ممکن است درد شکم بیشتر شود و احساس ناراحتی در لگن بیشتر شده یا احساس نیاز به دفع مدفوع در فرد ایجاد شود. علائم خاص شما به این بستگی دارند که خون در کجا جمع شود و کدام دسته از عصب ها تحریک شوند.

علائم اورژانسی

اگر تخمک بارور شده به رشد خود در لوله های فالوپ ادامه دهد، می تواند منجر به پاره شدن آن شود. خونریزی سنگین داخل شکم نیز محتمل است. علائم این مشکل خطرناک عبارتنداز :

  • سرگیجه شدید
  • ضعف
  • درد شدید شکم

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن هرگونه علائم یا نشانه های حاملگی خارج از رحم، فوراً به پزشک مراجعه کنید:

  • درد شدید شکم یا درد لگن در دوران بارداری
  • خونریزی غیر طبیعی واژن
  • سرگیجه یا ضعف شدید
  • دیگر علائم نگران کننده، به ویژه اگر عوامل خطر آفرین حاملگی خارج از رحم را نیز داشته اید

علل بارداری خارج از رحم

بارداری لوله ای – رایج ترین نوع حاملگی خارج از رحم – زمانی رخ می دهد که در دوران اقدام به بارداری تخمک بارور شده در راه خود به سمت رحم گیر کند و معمولاً علت آن این است که لوله فالوپ آسیب دیده یا شکل آن تغییر کرده است. عدم تعادل هورمونی یا رشد غیر طبیعی تخمک بارور شده نیز می تواند در این مورد نقش داشته باشد.

بارداری خارج از رحم

بارداری خارج از رحم

عوامل خطر آفرین

برخی عوامل که احتمال وقوع حاملگی خارج از رحم را بیشتر می کنند عبارتند از:

  • سابقه بارداری خارج از رحم

اگر پیش تر این نوع بارداری را داشته اید، احتمال اینکه مجدداً آن را داشته باشید وجود دارد.

  • التهاب یا عفونت

بیماری های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا می توانند سبب التهاب لوله های فالوپ و دیگر اعضای نزدیک به آن ها شوند و خطر این مشکل را افزایش دهند.

  • درمان ناباروری

برخی پژوهش ها نشان داده اند زنانی که لقاح مصنوعی (IVF) یا درمان های مشابه آن را انجام داده اند بیشتر در معرض حاملگی خارج از رحم هستند. ناباروری نیز ممکن است این خطر را بیشتر کند.

  • جراحی لوله های رحم

انجام عمل جراحی برای درمان لوله فالوپ مسدود یا آسیب دیده نیز می تواند خطر این مشکل را بیشتر کند.

  • نوع روش پیشگیری از بارداری

در صورت استفاده از دستگاه IUD احتمال باردار شدن بسیار نادر است. با این حال، اگر در صورت وجود این دستگاه، باردار شوید، به احتمال زیاد حاملگی خارج از رحم خواهد بود. در صورتی که پس از عمل بستن لوله های فالوپ نیز باردار شوید، خطر حاملگی بیشتر است.

  • مصرف سیگار

سیگار کشیدن درست پیش از حاملگی می تواند خطر خارج از رحم بودن آن را بیشتر کند. هرچه بیشتر سیگار بکشید، احتمال بارداری خارج از رحم بیشتر می شود.

مشکلات

این مشکل می تواند سبب گشاد شدن لوله های فالوپ شود. در صورتی که این پارگی درمان نشود ممکن است منجر به خونریزی بسیار سنگین و خطرناک شود.

پیشگیری از ایجاد بارداری خارج از رحم

هیچ راهی برای پیشگیری از حاملگی خارج از رحم وجود ندارد اما راه هایی هستند که خطر آن را کاهش دهد:

  • در طول رابطه همیشه از کاندوم استفاده کنید تا از بیماری های مقاربتی پیشگیری کرده و خطر ابتلا به بیماری های عفونت لگن را کاهش دهید.
  • سیگار نکشید. اگر سیگار مصرف می کنید، پیش از اقدام به بارداری آن را ترک کنید.

 نحوه تشخیص

مراجعه به پزشک

مراجعه به پزشک

معاینه لگنی می تواند به پزشک کمک کند نواحی درد، انقباض یا مشکلات لوله های فالوپ یا تخمدان را شناسایی کند. با این حال پزشک نمی تواند بدون آزمایش، بارداری خارج از رحم را تشخیص دهد. برای این کار به آزمایش و سونوگرافی نیاز دارید.

  • آزمایش بارداری

پزشک برای اطمینان یافتن از بارداری، آزمایش بارداری تجویز می کند. میزان هورمون HCG در مراحل مختلف حاملگی تغییر می کند. این آزمایش ممکن است هر چند روز یک بار تکرار شود تا زمانی که سونوگرافی بتواند حاملگی خارج از رحم را تشخیص دهد – معمولاً 5 الی 6 هفته پس از باردار شدن.

  • سونوگرافی

سونوگرافی واژینال به پزشک این امکان را می دهد که محل دقیق بارداری را مشخص کند. در این آزمایش یک دستگاه داخل واژن قرار داده می شود. این دستگاه از امواج صوتی برای تصویرسازی از رحم، تخمدان ها و لوله های فالوپ استفاده می کند و این تصویر را به مانیتور می فرستد.

سونوگرافی شکم که در آن دستگاه روی شکم چرخانده می شود، ممکن است برای تأیید بارداری یا بررسی خونریزی داخلی استفاده شود.

  • دیگر آزمایش های خون

یک آزمایش خون کامل برای بررسی کم خونی یا دیگر نشانه های از دست دادن خون انجام می شود. اگر حاملگی خارج از رحم تشخیص داده شود، پزشک ممکن است آزمایش تشخیص گروه خونی نیز تجویز کند چرا که ممکن است به انتقال خون نیاز داشته باشید.

درمان

تخمک بارور شده نمی تواند خارج از رحم رشد طبیعی داشته باشد. برای پیشگیری از خطرات جانی، باید این بافت خارجی برداشته شود. بسته به نوع علائم و زمان مشخص شدن بارداری خارج از رحم، این کار ممکن است با استفاده از دارو، جراحی لاپراسکوپیک یا جراحی شکمی انجام شود.

دارو

بارداری خارج از رحم تازه، که خونریزی غیر ثابت نداشته باشد، با استفاده از دارویی به نام متوترکزات درمان می شود که از رشد سلول جلوگیری کرده و سلول های موجود را نیز از بین می برد. این دارو به فرد تزریق می شود. نکته بسیار مهم این است که پیش از تزریق این دارو، از خارج از رحم بودن بارداری اطمینان کامل داشته باشید.

پس از تزریق، پزشک آزمایش HCG دیگر تجویز می کند تا میزان تأثیر دارو را سنجیده و در صورت نیاز مقدار بیشتری از آن را تجویز کند.

میزان خطرناک بودن بارداری خارج رحمی چقدر است؟

این موقعیت، اورژانسی است؛ تنها اندام باروری زن که مناسب پذیرش تخمک و جنین می شود، رحم است. رحم قابلیت کشیده و باز شدن در روند رشد جنین را دارد. اما لوله های فالوپ چنین ویژگی ندارند. با بزرگ شدن تخمک بارور شده لوله ها پاره می شوند.

با بروز پارگی یا ترکیدگی، خونریزی داخلی زیادی شما را تهدید میکند و زندگی و سلامتی تان به خطر می افتد. بنابراین لازم است فورا و به محض مشاهده علائم که بالاتر توضیح دادیم، اقدام اورژانسی کنید تا سلامت لوله های فالوپ و سایر اندام در ناحیه شکمی دچار خونریزی داخلی نشوند. این موقعیت خطر مرگ فرد را با خود به همراه دارد.

درمان وضعیت

بارداری خارج از رحم زیر نظر پزشک قابل درمان است.

بارداری خارج از رحم زیر نظر پزشک قابل درمان است.

تخمک بارورشده قطعا خارج از رحم زنده نمیماند و پزشک باید آن را از بدن شما خارج کند. پس خطری در این حالت سلامت شما را تهدید نمی کند. برای درمان از دو روش رایج استفاده می شود:

◄ دارودرمانی

◄ جراحی

دارودرمانی– اگر لوله فالوپ پاره نشده و مدت زمان زیادی هم از بارداری شما نگذشته باشد، زیر نظر پزشک دز مشخصی از داروی ترکسال methotrexate (Trexall) برایتان تجویز می شود. این دارو جلوی رشد سلول ها را میگیرد و بدین ترتیب جذب بدنتان می شود.

جراحی– جراحی لاپاراسکوپی از جمله رایج ترین روش ها در مرحله جدیتر است. جراح با ایجاد یک برش کوچک در ناحیه شکم شما، لوله لاپاراسکوپ را وارد قسمت پایینی شکم ( ناحیه لوله های فالوپ و رحم) میکند تا نقطه ای را که بارداری بیرون رحمی اتفاق افتاده است خارج کند.

درصورتیکه آسیب جدی به لوله فالوپ وارد شده باشد، احتمالا کل آن هم خارج می شود.خوب است بدانید که در صورت خونریزی شدید داخلی و تشخیص پارگی لوله فالوپ، برش بزرگتری برای انجام جراحی لاپاراتومی ایجاد می شود.

اگر بارداری خارج از رحم سبب خونریزی شدید شد، ممکن است لازم باشد با برش شکمی، جراحی اورژانسی انجام شود. در برخی موارد لوله فالوپ قابل درمان است. با این حال معمولاً  باید لوله پاره شده برداشته شود.

پس از درمان و جراحی

تجربه بارداری طبیعی پس از این وضعیت چندان ساده نیست. لازم است تا متخصص باروری توضیحات لازم را در مورد وضعیت جدیدی که دارید ارائه بدهد مخصوصا اگر لوله فالوپ شما خارج شده باشد.

همچنین اطلاعات لازم را درمورد زمان مناسب برای اقدام به بارداری از او بخواهید. برخی از متخصصین توصیه میکنند که دستکم سه ماه به خود و بدنتان فرصت بدهید تا مراحل بهبودی سپری شود. پس از شروع بارداری جدید، ازآنجاییکه پیش از این تجربه حاملگی خارج رحمی داشتید و احتمال تکرار آن وجود دارد، به هر تغییر جزئی در بدنتان دقت کنید تا با کمک پزشک بتوانید جلوی رشد آن را بگیرید.

تحمل و کنار آمدن با بیماری

از دست دادن بارداری دشوار است حتی اگر برای مدت کوتاهی از آن مطلع بوده اید. به خودتان زمان بدهید تا بتوانید با آن کنار بیایید. درمورد احساسات و تجربه ای که داشته اید حرف بزنید تا بتوانید با آن ها کنار بیایید. به همسر و عزیزان خود متکی باشید. همچنین می توانید از گروه های حمایتی و دیگر مشاوران سلامت ذهن کمک بگیرید.

بسیاری از زنانی که بارداری خارج از رحم دارند در آینده بارداری سالم خواهند داشت. بدن زنان معمولاً دو لوله فالوپ دارد. اگر یکی از آنها آسیب دیده یا برداشته شود، تخمک می تواند در لوله دیگر با اسپرم ترکیب شده و سپس به سمت رحم حرکت کند.

اگر هر دو لوله آسبب دیده یا برداشته شوند، ممکن است آی وی اف در این مورد مفید باشد. در این روش تخمک های بالغ در آزمایشگاه بارور شده و سپس در رحم کاشته می شود.

پس از جراحی و درمان حاملگی خارج رحمی، به خودتان فرصت بدهید.

پس از جراحی و درمان حاملگی خارج رحمی، به خودتان فرصت بدهید.

اگر قصد دارید مجدداً باردار شوید، آزمایش های پزشکی منظم انجام دهید. آرمایش خون و سونوگرافی سریعاً بارداری خارج از رحم را تشخیص می دهند و در صورت نرمال بودن بارداری سبب اطمینان خاطر می شود.

آمادگی برای معاینه پزشک

اگر خونریزی واژینال خفیف یا درد شکمی خفیف دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. پزشک ممکن است وقت ویزیت به شما داده یا کمک پزشکی فوری برساند.
اگر هر یک از علائم بارداری خارج از رحم را در خود مشاهده کردید، کمک پزشکی اورژانسی بگیرید:

  • درد شدید شکم یا لگن همراه با خونریزی واژینال
  • سرگیجه شدید
  • ضعف

چه کاری می توان انجام داد؟

بهتر است پیش از مراجعه به پزشک سئوالات خود را یادداشت کنید. در ادامه برخی سئوالات که ممکن است با پزشک خود مطرح کنید آورده شده اند:

  • چه نوع آزمایش هایی لازم خواهند بود؟
  • چه گزینه های درمانی وجود دارند؟
  • شانس داشتن بارداری سالم در آینده چه قدر است؟
  • پیش از اقدام به بارداری چه قدر باید صبر کنیم؟
  • اگر مجدداً باردار شوم به مراقبت های خاصی نیاز دارم؟

علاوه بر سئوالات آماده شده، هر زمان که نتوانستید موردی را متوجه شوید، بدون هیچگونه شکی آن را با پزشک خود مطرح کنید. از دوستان یا عزیزان خود بخواهید در صورت امکان با شما بیایند. گاهی اوقات ممکن است به خاطر سپردن تمام اطلاعات دشوار باشد به ویژه در شرایط اضطراری.

انتظار چه چیزی را از پزشک خود داشته باشیم؟

اگر به درمان اورژانسی نیاز ندارید و هنوز بارداری خارج از رحم در شما تشخیص داده نشده است، پزشک ممکن است درمورد سابقه پزشکی و علائم  بیماری از شما سئوال کند. ممکن است سئوالات زیادی درمورد چرخه قاعدگی، باروری و وضعیت کلی سلامتتان مطرح کند.

  • آخرین قاعدگی شما چه زمانی بود؟
  • آیا متوجه مورد غیرعادی در آن شده اید؟
  • آیا می توانید باردار شوید؟
  • تست بارداری انجام داده اید؟ اگر انجام داده اید جواب آن مثبت بوده است؟
  • آیا پیشتر باردار بوده اید؟ در این صورت نتیجه آن چگونه بوده است؟
  • آیا تا کنون برای ناباروری تحت درمان قرار گرفته اید؟
  • آیا قصد دارید در آینده باردار شوید؟
  • آیا درد دارید؟ اگر بله این احساس درد کجاست؟
  • آیا خونریزی واژینال دارید؟ اگر دارید میزان آن از قاعدگی معمولتان کمتر است یا بیشتر؟
  • آیا احساس سرگیجه یا ضعف دارید؟
  • آیا تا کنون در زمینه تولید مثل جراحی شده اید؟ (از جمله مسدود کردن لوله ها)
  • آیا تا کنون بیماری مقاربتی داشته اید؟
  • آیا برای هرگونه بیماری دیگر تحت درمان بوده اید؟
  • چه داروهایی مصرف می کنید؟

کلام پایانی

ممکن است هرگز متوجه این نوع بارداری در بدنتان نشوید. یکی از دلایل بروز چنین اتفاقی آسیب رسیدن به لوله های فالوپ است. این آسیب باعث نرسیدن تخمک بارور شده به رحم می شود.

توجه داشته باشید اگر یکی از موقعیت های زیر را تجربه میکنید احتمالا بروز بارداری خارج رحمی در شما زیاد است:

  • بیماری التهابی لگن PID
  • سیگار کشیدن
  • سن بالای 35 سال
  • ابتلا به بیماری های مقاربتی
  • وجود زخم از جراحی لگنی
  • حاملگی مشابه در گذشته
  • جراحی بستن لوله ها یا باز کردن دوباره آنها
  • مصرف داروهای باروری
  • استفاده از روش لقاح مصنوعی آی وی اف

منبع: webmd، clevelandclinic

5/5 - (2 امتیاز)
اشتراک‌گذاری

دکتر داروساز و فعال در حوزه سلامت بانوان. چند سالی هست که از دانشکده علوم دارویی دانشگاه آزاد اسلامی فارغ التحصیل شدم و از همان روزهای نخست به فکر ایجاد تحولی بزرگ در زندگی بانوان ایرانی و جامعه سلامت آنلاین بودم. مینت ساخته شده تا بانوان ایرانی در سلامتی کامل به سر ببرند و از زندگی خود بیشتر لذت ببرند.

یک نظر

  1. سارا

    سلام
    من ماه پیش برای بارداری اقدام کردم این ماه 7 روز پریودم عقب افتاد که تا قبل از این بی سابقه بود. روز هفتم خونریزی شروع شد
    توی این مدت بعضی علائم مثله حساس شدن نوک سینه ها و درد خفیف لگن و کمر درد و دل درد موقع خوابیدن رو داشتم ولی بعد از 4 روز از عقب افتادن پریودی که تست انجام دادم منفی بود
    چند روز اخیر خیلی از پله استفاده کردم یعنی دائم در حال بالا و پایین رفتن از پله بودم
    خواستم ببینم این مسئله فقط عقب افتادن پریودی بود یا مشکل دیگری وجود دارد
    ممنون میشم اگه جواب بدید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.