یبوست از دلایل تا تشخیص و درمان آن

به حرکات کند روده که 2 تا 3 بار در هفته رخ دهد اصطلاحا یبوست گفته می‌شود. در این شرایط مدفوع بریده بریده و خشک است و به سختی از روده‌ها عبور می‌کند و سبب مشکلات گوارشی خواهد شد. دلیل بروز یبوست سبک زندگی اشتباه، مصرف برخی داروها و شرایط پزشکی خاص است که هر کسی در هر زمانی از زندگی ممکن است دچار آن شود.

خوشبختانه در اکثر موارد یبوست با تغییر سبک زندگی و به عبارتی با تغییر رژیم غذایی و ورزش اصلاح می‌شود. در غیر این صورت فرد به درمان‌هایی از جمله مصرف ملین‌ها نیاز دارد. یبوست مزمن نگران کننده است و باید برای درمان آن به پزشک مراجعه داشته باشید.

به توضیحات دکتر فائزه شهبازی که در رابطه با یبوست در دوران قرنطینه ( در اثر تغییر سبک زندگی) ارائه شده است، توجه کنید:

علایم یبوست

یکی از علایم شایع حرکات کند روده است. گرچه حرکات معمول در افراد مختلف متفاوت تعریف می‌شود.

در فردی که مبتلا به یبوست است عمل دفع دردناک بوده و با مشکلاتی روبرو می‌شود. مدفوع کوچک، بریده بریده و خشک است. پس از اتمام دفع فرد احساس می‌کند همچنان نیاز به دفع دارد. گاهی نیز یبوست با درد شکمی و نفخ همراه می‌شود. در صورتی که فردی دچار علایمی نظیر دفع خون در مدفوع، کاهش وزن غیر قابل توجیه است یا درد شکمی شدید دارد باید با پزشک مشورت کند.

یبوست در اطفال

یبوست در اطفال موضوعی شایع است. در اکثر موارد یبوست در کودکان گذرا بوده و موضوع نگران کننده‌ای نیست. در حالی که کودکان مبتلا به یبوست ممکن است دچار علایم مشابه بزرگسالان شوند گاه رفتارهای متفاوتی از خود بروز می‌دهند. مثلا تمایلی به رفتن به توالت ندارند یا سعی می‌کنند مدفوع خود را نگه دارند. گاه می‌توان اثرات و لک مدفوع را در لباس زیر آنها دید.

در صورتی که یبوست در کودک بیش از 2 روز طول کشید یا اگر علایمی نظیر خون در مدفوع، تب و تهوع، نفخ شدید شکمی یا کاهش وزن بدون توجیه را مشاهده کردید فورا با پزشک تماس بگیرید.

دلایل یبوست

گرچه یبوست موضوعی شایع در تمامی سنین است اما در افراد سالمند، زنان باردار و افراد با درامد پایین شایع تر است.

این مشکل در افرادی که لبنیات بالا و فیبر کم مصرف می‌کنند، آب کم می‌نوشند، فعالیت فیزیکی کافی ندارند، سفر می‌کنند یا مرتبا در حال تغییر وضعیت و محل سکونت هستند، استرس بالا دارند، به موقع توالت نمی‌روند، برخی داروها از جمله آنتی اسیدها همراه با کلسیم یا آلومینیوم، آنتی هیستامین‌ها یا داروهای ضد افسردگی و داروهای مدر مصرف می‌کنند یا افرادی که به تازگی جراحی کرده‌اند بیشتر دیده می‌شود و حتی در بانوان ممکن است بعلت سیکل ماهانه، یبوست پریودی ایجاد شود.

یبوست می‌تواند از علایم برخی شرایط پزشکی باشد که از آن جمله می‌توان به IBS، اختلالات غده تیروئید، دیابت، مولتیپل اسکلروزیس، پارکینسون و سرطان کولون که معمولا با کاهش وزن شدید، خستگی و خون در مدفوع همراه است، اشاره کرد.

روش‌های تشخیص یبوست

پزشک بعد از گرفتن تاریخچه و سابقه پزشکی، بیمار را معاینه کرده و ممکن است آزمایش خون تجویز کند. در صورتی که بیش از 50 سال سن داشته باشید احتمالا کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی تجویز می‌شود و با توجه به نتیجه این بررسی‌ها پزشک آزمایشات دیگری برای بررسی زمانی که مدفوع در روده‌ها می‌ماند یا قدرت عضلات رکتوم و مقعد تجویز خواهد کرد. ممکن است آزمایشات نادر دیگری از جمله عکس برداری با اشعه ایکس یا ام آر آی هم تجویز شود.

درمان‌ها

در صورتی که به یبوست مبتلا هستید اما علایم ذکر شده در بالا را ندارید می‌توانید با مصرف بیشتر مایعات و تحرک بدنی آن را درمان کنید. به مرور میزان فیبر مصرفی تان را هم افزایش دهید.

در صورتی که این روش کمک کننده نبود از روش‌های دیگری که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم می‌توان کمک گرفت:

•  ملین‌های اسمزی که باعث افزایش سطح مایعات در روده بزرگ می‌‌شوند
• ملین‌های تحریک کننده که باعث تسریع حرکت عضلات در روده بزرگ می‌‌شوند
• ملین‌های محرک گیاهی که هر دو کار را انجام می‌دهند
•  نرم کننده‌های مدفوع که باعث می‌‌شوند مدفوع نرمتر و در نتیجه عبور آن از روده‌ها راحت تر شود

در عین حال ممکن است پزشک داروهایی از جمله موارد زیر را تجویز کند:

• لوبی پروستون که سلول‌های خاصی را برای تحریک دستگاه گوارش هدف قرار می‌‌دهد تا مایعات بیشتری آزاد کند
•  پلی اتیلن گلیکول که یک ملین اسمزی است
• لیناکلوتید که به طور مشابه به لوبیپروستون عمل می‌کند.

گاهی نیز پزشک دوز داروهایی که به دلایل دیگر مصرف می‌کنید و سبب بروز یبوست شده‌اند را تغییر می‌دهد و در موارد نادر نیاز به جراحی پیش خواهد آمد.

اما در کودکان درمان یبوست متفاوت است و گاه ترس از توالت است که زمینه ساز یبوست می‌شود. به همین دلیل لازم است حتما در این رابطه با متخصص اطفال مشورت کنید.