سزارین و زایمان طبیعی : کدامیک بهتر است؟

اگر در یک گروه دوستانه در رابطه با روش‌های زایمان از خانم‌‌ها ‌سئوال کنید به طور حتم کسانی هستند که به روش سزارین زایمان کرده باشند. در حقیقت یک سوم کودکان امروزی به روش سزارین متولد شده‌اند. برخی سزارین‌‌ها ‌برنامه ریزی شده و انتخابی‌اند و برخی دیگر اورژانسی و پزشکی! در این مقاله در رابطه با تفاوت سزارین و زایمان طبیعی و معایب و مزایای هرکدام، بیشتر توضیح می دهیم.

سزارین انتخابی یا برنامه ریزی شده

گاهی پزشک سزارین را به عنوان یک روش زایمان انتخابی و برنامه ریزی شده به مادر پیشنهاد می‌دهد زیرا به نظر می‌رسد این روش در برخی شرایط مثلا در بارداری‌های چند قلویی، جنین با وزن بالا، قرار گرفتن جنین در وضعیت نامناسب، داشتن سابقه سزارین یا برخی مشکلات و بیماری‌های مادر از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی یا دیابت برای مادر و جنینش ایمن‌تر از زایمان طبیعی باشد.

سزارین اورژانسی

گاه در روند زایمان اتفاقاتی می‌افتد که باعث می‌شود زایمان به خوبی پیش نرود و در نتیجه پزشک سزارین اورژانسی را آغاز می‌کند. از جمله مسایل زمینه ساز سزارین اورژانسی قطعی جفت یا پیچیدن بند ناف به دور جنین است. در چنین شرایطی انجام سزارین می‌تواند جان مادر و جنینیش را نجات دهد.

در مقایسه بین سزارین و زایمان طبیعی نمیتوان گفت کدام روش بهتر است. هدف این است که نوزادی سالم متولد شود و روش زایمان مهم نیست. با این حال در اینجا به برخی تفاوت‌های بین این دو روش اشاره می‌کنیم تا بهتر بتوانید خود را برای آنها آماده کنید.

روند سزارین و زایمان طبیعی

در زایمان طبیعی، روند زایمان با بازشدن دهانه رحم شروع می‌شود. مادر انقباضات رحمی را تجربه می‌کند که سر جنین را به سمت دهانه رحم فشار می‌دهد. درد و انقباضات به مرور شدیدتر و با فواصل کوتاه تر به هم رخ می‌دهد. برخی زنان ممکن است از بی حسی اپیدورال استفاده کنند اما برخی دیگر تمایلی به استفاده از داروها ندارند. در پایان زایمان طبیعی مادر می‌تواند نوزادش را به آغوش بگیرد. این روند حداکثر 12 تا 14 ساعت در زایمان نخست طول می‌کشد و در زایمان‌های بعدی روند سریع تر خواهد بود.

روند سزارین و زایمان طبیعی

سزارین معمولا حدود 45 دقیقه طول می‌کشد و نوزاد در همان 10 تا 15 دقیقه نخست جراحی متولد می‌شود. در اکثر سزارین‌‌ها ‌مادر بی حسی موضعی دریافت می‌کند و در طول عمل بیدار است. مادر به دلیل مسکن‌های دریافتی در طول عمل دردی حس نمی‌کند اما می‌تواند برخی فشار‌‌ها ‌و لحظه بیرون کشیدن نوزاد را حس کند. در روش سزارین زیر شکم و روی رحم برشی داده می‌شود تا جنین را بتوان از این طریق خارج کرد. بعد از بریدن بند ناف و خارج کردن جفت، زخم بخیه می‌خورد. در این روش نیز به محض به دنیا آمدن نوزاد مادر اگر به هوش باشد و بی هوشی عمومی دریافت نکرده باشد، می‌تواند نوزادش را به آغوش بگیرید.

ریکاوری و بهبود

زمان بهبودی پس از زایمان را نمی‌توان مشخص کرد زیرا این مدت در زنان متفاوت است. بعد از زایمان طبیعی اکثر مادران برای 24 تا 48 ساعت در بیمارستان بستری می‌شوند. از جمله عوارض زایمان طبیعی، خونریزی واژینال، انقباضات رحمی، درد و تورم است. این عوارض برای چند هفته بعد از زایمان ادامه دارد و به مرور رفع می‌شود. در سزارین عوارض جدی تر است. مادر در روز نخست احساس ضعف و تهوع دارد. سرفه، عطسه و حتی خندیدن دردناک است.

بعد از چند روز مادر باید حرکت را شروع کند تا از تجمع مایعات در ریه‌‌ها ‌پیشگیری شده و جریان خون بهبود یافته و هضم غذا امکان پذیر شود. بعد از 3-4 روز از بیمارستان مرخص می‌شود. برای مادر مسکن تجویز می‌شود و برای چند هفته‌ای لازم است استراحت کند. بعد از یک ماه تا 6 هفته بخیه ها جذب شده و او می‌تواند به روال معمول زندگی خود بازگردد.

عوارض زایمان و سزارین طبیعی

در زایمان طبیعی مادر نیازمند برش اپیزیودتومی است که سبب باز شدن دهانه واژن می‌شود. این برش نیاز به بخیه داشته و کمی دردناک است. بعد از زایمان طبیعی احتمال بروز افتادگی مثانه و پرولاپس اندام لگنی وجود دارد. نکته مثبت در مورد زایمان طبیعی این است که عبور نوزاد از کانال زایمان او را در معرض باکتری‌‌ها ‌قرار داده و سبب تقویت سیستم ایمنی‌اش می‌شود. از سوی دیگر مادری که به روش طبیعی زایمان می‌کند سریع تر می‌تواند شیردهی را آغاز کند. این موضوع سبب بهبود پیوند اولیه مادر و نوزاد می‌شود.

از عوارض سزارین می‌توان به عفونت رحم و برش زایمان اشاره کرد. گاه احتمال خونریزی بیش از حد وجود دارد و گاه ممکن است طی عمل به روده یا مثانه نیز آسیب وارد شود. بدن برخی خانم‌‌ها ‌به مواد بی‌هوشی یا بی حسی واکنش نشان می‌دهد و احتمال بروز ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه وجود دارد.

در صورتی که خانمی پیش از این سزارین را تجربه کرده باشد احتمال پارگی واژن و رحم و خونریزی شدید نیز دور از ذهن نیست. در زنانی که سزارین می‌کنند احتمال بروز جفت سر راهی و چسبندگی جفت نیز بیش از دیگران است. البته به طور کل عوارض ناشی از سزارین نادر است و جراحی سزارین بی خطر شمرده می‌شود.

سزارین برای نوزاد نیز تقریبا بی خطر است. گاهی احتمال بروز مشکلات تنفسی به ویژه اگر نوزاد قبل از هفته 39 بارداری متولد شود وجود دارد. زایمان از کانال زایمان به خارج شدن مایعات از ریه نوزاد کمک می‌کند اما در عمل سزارین این مزیت وجود ندارد. به ندرت احتمال دارد نوزاد حین تولد به روش سزارین مصدوم شود. گاهی نیز به طور موقت نمره آپگار نوزاد پایین می‌آید.