آیا خونریزی بعد از زایمان خطرناک است؟ دکتر فائزه شهبازی

به دنیا آوردن نوزاد سالم و مادر شدن برای بسیاری از زنان حسی بسیار دلچسب است. با این حال برخی مشکلات پس از زایمان می­توانند این خوشحالی را کمرنگ­تر کنند. خونریزی بعد از زایمان یکی از آنهاست.

خونریزی بعد از زایمان طبیعی

پس از زایمان، ترشح و خونریزی واژینال امری طبیعی است. به این خون نفاس گفته می­شود و معمولاً از بافت رحمی، ترشحات و خون تشکیل می­شود. مکانیزم این خونریزی طبیعی است. پس از زایمان بدن از طریق خونریزی واژینال نفاس را از رحم خارج می­کند. این خونریزی بخشی از روند بهبودی است و بنابراین کاملاً طبیعی است.

چند روز نخست پس از زایمان، ممکن است خونریزی شدید باشد. اما به تدریج در روزهای بعدی کاهش یافته و در هفته ششم پس از زایمان کاملاً قطع می­شود.

چه چیزی سبب خونریزی بعد از زایمان می­شود؟

دلیل خونریزی بعد از زایمان

دلیل این خونریزی ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:

• ضعف رحم

اصلی ترین دلیل خونریزی بعد از زایمان ضعف رحمی است. حالتی که رحم، بنا به دلایلی، نمی­تواند پس از زایمان بسته شود. این وضعیت مادر را در خطر خونریزی بعد از زایمان (PPH) قرار می­دهد. در واقع، ضعف رحم دلیل اصلی این نوع از خونریزی است.

• جراحت

خونریزی پس از زایمان ممکن است به دلیل جراحت رحم، دهانه رحم یا واژن باشد. برای تشخیص اینکه علت خونریزی جراحت است یا خیر، ممکن است لازم باشد پزشک معاینه کاملی رویتان انجام دهد. افتادگی رحم نیز می­تواند سبب خونریزی بعد از زایمان شود. بنابراین پزشکتان باید از آن مطلع باشد و برای مشخص شدن اینکه آیا علت خونریزی افتادگی رحم است، معاینه شوید. عوامل خطرآفرین زیادی در افتادگی رحم وجود دارند که عبارتند از زایمان طبیعی پس از جراحی سزارین، زخم­های رحم و جراحت.

• جفت محبوس در رحم

هنگامی که جفت از رحم خارج نشود و در آن باقی بماند یا گیر کند، این وضعیت پیش می­ آید. این اتفاق معمولاً زمانی رخ می­دهد که تنها قسمتی از جفت از دیواره رحم جدا می­شود و باعث می­شود رحم به درستی منقبض نشود. بنابراین تا زمانی که جفت در رحم باقی بماند، تمامی رگ­های خونی رحم، خونریزی خواهند داشت.

• جفت اکرتا

این وضعیت زمانی رخ می­ دهد که جفت عمیقاً به دیوراه رحم متصل شده است. دو وضعیت مشابه این نیز وجود دارند: جفت اینکرتا و جف تپرکرتا. تفاوت بین این وضعیت­ها در میزان چسبندگی جفت به دیواره رحم است. حالت جفت اکرتا، می­تواند منجر به خونریزی شود به ویژه هنگامی که ماما سعی دارد جفت را بیرون بیاورد.

دلایل خونریزی غیرطبیعی

• وارونگی رحم

این مشکل پس از تولد نوزاد و با چرخیدن رحم اتفاق می­افتد (برعکس می­شود). هنگامی که چنین چیزی رخ می­دهد علائمی همچون خونریزی بعد از زایمان، فشارخون پایین و درد شکم ظاهر می­شوند.

خونریزی پس از زایمان سزارین

علل اصلی خونریزی بعد از زایمان سزارین عبارتند از:

• جراحت رحم
• جفت اکرتا
• ضعف رحم
• جراحت

خونریزی بعد از زایمان: تا چد خونریزی نرمال است؟

پس از تولد نوزاد، باید انتظار خونریزی و لکه بینی را داشته باشید و این وضعیت ممکن است 4 الی 6 هفته طول بکشد.

طبق نظرات متخصصان، این خونریزی هنگامی شدید است که خانمی پس از زایمان طبیعی بیش از 500 ملی لیتر و پس از زایمان سزارین بیش از 1000 میلی لیتر خون از دست بدهد. این وضعیت می­تواند مشکلات زیادی به بار آورد و سلامتی­تان را به خطر بیاندازد.

این خونریزی به احتمال زیاد 24 ساعت پس از زایمان آغاز می­شود. اما در 12 هفته پس از زایمان نیز هر لحظه امکان خونریزی وجود دارد.

علائم خونریزی غیر طبیعی بعد از زایمان

علائم خونریزی غیرطبیعی بعد از زایمان

چگونه می­توان فهمید که خونریزی غیر طبیعی است؟ ممکن است بسیاری از زنان متوجه شدید بودن خونریزی پس از زایمان نشوند تا زمانی که با مشکلاتی همچون احساس ضعف، حالت تهوع، تپش قلب و سرگیجه همراه شود. با این حال، پیش از آنکه این نشانه­ ها ظاهر شوند، چگونه می­توان خونریزی غیرطبیعی را تشخیص داد؟

• مقدار خونی که از دست می­دهید

خونریزی که در هر ساعت بیشتر از یک نوار بهداشتی را پر کند.

• لخته خون

اگر لخته­ های خون به طرز غیر طبیعی بزرگ باشند (بزرگتر از یک آلو).

• نوع خونریزی

خونریزی که پشت سر هم و بدون وقفه باشد.

دیگر علائمی که ممکن است در خونریزی غیرطبیعی بعد از زایمان مشاهده شوند عبارتند از:

• فشار خون پایین (هایپوتنشن)
• سرگیجه
• ضعف
• حالت تهوع
• تپش قلب شدید
• غش کردن
• تاری دید
• لرز
• بی­قراری
• تنفس سریع
• احساس درد و ورم در واژن و اطراف آن؛در صورتی که خونریزی ناشی از هماتوما باشد

یکی از اصلی ترین نشانه­ های خونریزی غیر طبیعی، خونریزی شدید و مداوم است. ممکن است فکر کنید چنین چیزی نرمال است اما هنگامی که نشانه های دیگری همچون تپش قلب، تنفس سریع و حالت تهوع را در کنار خونریزی شدید تجربه کردید، باید بدانید که قطعاً مشکلی وجود دارد.

درمان خونریزی بعد از زایمان چیست؟

چندین راه حل برای درمان خونریزی بعد از زایمان وجود دارند. با این حال، انتخاب شیوه درمان، به علت و شدت خونریزی بعد از زایمان بستگی دارد.

درمان خونریزی بعد از زایمان

برخی شیوههای درمان خونریزی بعد از زایمان عبارتند از:

ماساژ رحم

هنگامی که پزشک خونریزی شدید بعد از زایمان را تشخیص دهد، ممکن است برای متوقف کردن آن از ماساژ رحم استفاده کند. این کار به منقبض شدن رحم و در نتیجه توقف خونریزی کمک خواهد کرد.

بالن تامپوناد

بالن تامپوناد رحم نیز در متوقف کردن این مشکل بسیار مؤثر است. نحوه عملکرد آن به این گونه است که بالنی که با نام بالن بکری شناخته میشود، در رحم پر شده و فشار وارد بر آن را بیشتر میکند تا خونریزی متوقف شود.

جراحی

دو نوع روش جراحی وجود دارند که ممکن است پزشک برای توقف خونریزی آنها را توصیه کند:

هیسترکتومی

عمل جراحی برداشتن رحم

لاپاراتومی

عمل جراحی که شامل باز کردن شکم، شناسایی علت خونریزی و سعی برای متوقف کردن آن است.

تزریق خون

این روش عبارت است از تزریق وریدی خون به بدن برای جایگزینی خون از دست رفته آن

مسدود کردن شاهرگهای رحم

در این روش پزشک رادیولوژیست رگ خونی که خونریزی دارد را شناسایی میکند. سپس ذرات کوچکی را داخل رگها قرار میدهد تا خونریزی را متوقف کنند.

برداشتن جفت

این روش شامل برداشتن اجزای باقی مانده جفت از رحم، به صورت دستی و یا با استفاده از ابزارهای مخصوص است.

برای انتخاب مناسبترین شیوه درمان برای شما، با پزشک خود مشورت کنید.

بازگشت به حالت عادی

در دروان نقاهت بعد از زایمان و به ویژه پس از خونریزی بعد از زایمان، بسیار مهم است که از انجام فعالیتهای سنگین یا ورزش کردن خودداری کنید. توصیه میشود استراحت زیادی داشته باشید. همچنین حواستان به خوراکیها و نوشیدنیهایی که مصرف میکنید باشد. غذاهایی مصرف کنید که سرشار از آهن هستند. مانند:

• گوشت قرمز و غذاهای دریایی
• سبزیجات برگدار و تیره رنگ مانند اسفناج
• تخم کدوتنبل، مغزها و نخود
• عدس
• لوبیا و نخودفرنگی

دلیل اهمیت رژیم غذایی سرشار از آهن این است که پس از خونریزی بعد از زایمان، بدن کمبود آهن پیدا میکند، که به آن کمخونی گفته میشود. باید میزان آهن موجود در بدن را بالا ببرید چرا که آهن نقش مهمی در تولید هموگلوبین دارد.

همچنین اضافه کردن غذاهای حاوی ویتامین c به برنامه غذایی بسیار مهم است چرا که به بدن در جذب آهن کمک میکند. غذاهایی که باید از مصرف آنها پرهیز کنید عبارتند از محصولات لبنی، چرا که حاوی کلسیم هستند.

کلسیم در جذب آهن توسط بدن مشکل ایجاد میکند. بهتر است غذاهای حاوی مقدار بالای فیبر مانند غلات و میوه ها را نیز در رژیم غذایی خود قرار دهید، تا از یبوست پیشگیری کنید.

سخن آخر

در آخر، مراقب سلامت ذهنی خود باشید. بسیاری از زنانی که خونریزی پس از زایمان داشته اند معمولاً از افسردگی پس از زایمان رنج میبرند. اگر از افسردگی پس از زایمان رنج میبرید، موضوع را با دیگران درمیان بگذارید یا عضو گروههای اجتماعی شوید که زنانی که قبلاً این تجربه را داشته اند، در آنها حضور دارند.

در روند بهبودیتان هیچ چیز به اندازه حمایت دوستان و خانواده نمیتواند مؤثر باشد. در صورت داشتن چنین حمایتی، خودتان هم از سرعت بهبودی جسمی و ذهنیتان شگفت زده خواهید شد.